Audiobook
Zapoznaj się z treścią audiobooka i wyjaśnij, w jaki sposób w literaturze drugiej połowy XIX wieku wykorzystywano język ezopowy do opowiadania o powstaniu.
[1] Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, [w:] Pisma zebrane, Warszawa 1951, t. 21, s. 58.
[2] Zofia Urbanowska, Księżniczka, Warszawa 1958, s. 6.
[3] Maria Rodziewiczówna, Dewajtis. Powieść współczesna, Poznań 1946, s. 16.
[4] Eliza Orzeszkowa, Cnotliwi, Warszawa 1965, s. 65.
[5] Eliza Orzeszkowa, Anastazja, [w:] Pisma zebrane, Warszawa 1951, t. 33, s. 49.
[6] Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, [w:] Pisma zebrane, Warszawa 1951, t. 21, s. 85.
[7] Maria Rodziewiczówna, Dewajtis. Powieść współczesna, Poznań 1946, s. 22
Zapoznaj się z treścią audiobooka i wyjaśnij, jaką strategię opisu popowstaniowej Warszawy przyjmuje Bolesław Prus w Lalce.
*Stanisław Cat‑Mackiewicz, Był bal, Warszawa 1961, s. 254.
Rozpoznaj w zacytowanym fragmencie zasady zastosowania mowy ezopowej.
Nad NiemnemAni razu w swym życiu nie widziała tych błyskawic, które z nieba ideałów zlatają w dusze mieszkańców ziemi; ani razu przed jej oczami nie wypadł z ziemi – nieba ideałów sięgający grot bohaterstwa. Nie widziała nigdy poświęcenia, dobrowolnie podejmowanych śmierci, walk, których by pole nie mierzyło się rozległością majątku czy szczęścia jednostki, a celem były ludzkość, naród, idea. Odwiecznym porządkiem padały a świat błyskawice owe, strzelały z ziemi owe groty, staczały się owe walki, ale daleko, daleko od miejsca, w którym urodziła się, wzrosła i dojrzała Justyna.
Źródło: Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, Kraków 1996.
Wyjaśnij, o jakich przeżyciach opowiada bohater tego fragmentu Lalki Bolesława Prusa. Odpowiedz na pytanie, jakie są powody jego cierpienia?
LalkaWystrzeliłem co rychlej, pragnąc zasłonić się chociaż dymem. Pomimo huku usłyszałem za sobą niby uderzenie kijem w człowieka; ktoś z tyłu padł zawadzając o mój tornister. Opanował mnie gniew i desperacja; czułem, że zginę, jeżeli nie zabiję niewidzialnego wroga. Nabijałem broń i strzelałem bez pamięci, trochę zniżając karabin i myśląc z dziką satysfakcją, że moje kule nie pójdą górą. Nie patrzyłem na bok ani pod nogi; bałem się zobaczyć leżącego człowieka.
Źródło: Bolesław Prus, Lalka, Kraków 1998.
Poniższy fragment powieści Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej dotyczy spotkania uczestnika powstania styczniowego z krewnym powstańca, który poległ w walce. Zinterpretuj słowa Witolda Korczyńskiego w kontekście wydarzeń historycznych.
Nad NiemnemNie spodziewałem się… nie spodziewałem się już w swoim życiu mowy takiej słyszeć… Chryste! Czy ubici mogą drugi raz ożyć?
– Nie – zawołał Witold – oni sami śpią na wieki, ale uczucia ich i myśli krążyć nie przestają w przestrzeni i płonąć w powietrzu, aż wejdą znowu w żywych, młodych, silnych, kochających ziemię i ludzi!Źródło: Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem, Kraków 1996.