Mediacja w sprawach nieletnich

Czym są mediacje?

Mediacja to dobrowolny i poufny sposób rozwiązywania sporów powstałych także w wyniku czynu karalnego. Polega on na szukaniu porozumienia między pokrzywdzonym i nieletnim sprawcą, z pomocą bezstronnego i neutralnego mediatora. Mediacja może dotyczyć wszystkich czynów karalnych. Koszty mediacji w sprawach nieletnich – wynagrodzenie mediatora i zwrot wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji – ponosi Skarb Państwa.

Jakie korzyści z mediacji wynikają dla pokrzywdzonego?

Mediacja przede wszystkim umożliwia rozwiązanie problemów wynikających z czynu karalnego na zaproponowanych przez pokrzywdzonego warunkach. Poza tym sprzyja wyrażaniu emocji, wypowiedzeniu się na temat skutków czynu karalnego oraz oczekiwań wobec nieletniego sprawcy. Jest też szansą na szybsze uzyskanie odszkodowania lub naprawienie szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i przeprosin.

Czy mediacja pomaga też nieletniemu sprawcy czynu zabronionego?

Tak, ponieważ stwarza możliwość porozumienie się z pokrzywdzonym co do sposobu i terminu naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz przeproszenia go. Przyspiesza zakończenie postępowania przed sądem, a co za tym idzie – zmniejszenie kosztów postępowania sądowego. Pozwala też sprawcy na zrozumienie konieczności poniesienia odpowiedzialności za wyrządzoną krzywdę.

Kiedy można skorzystać z mediacji?

Mediacja może być prowadzona na każdym etapie postępowania sądowego z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i nieletniego sprawcy. Sprawę do mediacji kieruje sąd rodzinny, ale wymaga to zgody zarówno pokrzywdzonego, jak i nieletniego sprawcy. W postanowieniu o skierowaniu sprawy do mediacji sąd rodzinny wskazuje mediatora. Może to być instytucja lub osoby godne zaufania, które widnieją w wykazie prowadzonym w sądzie okręgowym.

Jakie działania podejmuje mediator?

Po otrzymaniu postanowienia sądu o skierowaniu sprawy do mediacji mediator kontaktuje się z nieletnim sprawcą i jego rodzicami lub opiekunem oraz pokrzywdzonym. Jeżeli pokrzywdzony jest małoletni, prowadzący mediacje nawiązuje kontakt również z jego rodzicami lub opiekunem. Obie strony przekazują mediatorowi zgodę na udział w postępowaniu mediacyjnym. W trakcie spotkań indywidualnych mediator wyjaśnia zasady i cele postępowania mediacyjnego oraz informuje strony o przysługujących im uprawnieniach. Pokrzywdzony i nieletni sprawca mogą zrezygnować z udziału w mediacji na każdym jej etapie.

Jak wygląda mediacja?

Jeżeli nieletni sprawca i pokrzywdzony decydują się na udział w mediacji, wybierają sposób jej prowadzenia w postaci „twarzą w twarz” albo bez osobistego kontaktu. W drugim przypadku mediator spotyka się z uczestnikami osobno, przekazując stanowiska i oczekiwania co do warunków porozumienia.

Mediacja jest prowadzona w sposób poufny, uniemożliwiający osobom postronnym dostęp do informacji uzyskanych w jej toku. Pisemne sprawozdanie sporządzone przez mediatora z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego nie zawiera żadnych ocen zachowania uczestników ani treści ich oświadczeń. Chyba że uczestnik wyraźnie wskaże, że chce ujawnić informacje, które jego dotyczą. Odstąpienie od zasady poufności mediacji jest możliwe wyłącznie za zgodą wszystkich jej uczestników.

Czy postępowanie mediacyjne zawsze prowadzi do porozumienia?

Niestety, nie zawsze. Mediacja może zakończyć się zawarciem wspólnie wypracowanej ugody albo jej brakiem. Mediator przekazuje sądowi, który skierował sprawę do mediacji, pisemne sprawozdanie z jej przebiegu i wyników. Do sprawozdania załącza też ugodę, jeżeli została zawarta. Orzekając w sprawie nieletniego sprawcy, sąd rodzinny bierze pod uwagę sprawozdanie z postępowania mediacyjnego oraz postanowienia ugody zawartej przed mediatorem.