Istotą granicy jest oddzielać bądź zamykać. Granice separują dziedziny działań wartościowanych pozytywnie i aprobowanych społecznie od tych, które postrzegane są jako negatywne i związane z zakazem i sankcjami. Organizują w ten sposób wiele płaszczyzn egzystencji człowieka w społeczeństwie i różnie nań oddziaływują. Stanowią podstawę ładu i układ odniesienia pomagający orientować się w danej sferze rzeczywistości. Zarazem mogą być doświadczane jako ograniczenie i źródło ucisku. Natura granicy jest więc niejednoznaczna. Nie każda granica dostępna jest naszemu doświadczeniu i poznaniu w sposób bezpośredni, precyzyjny i bezwzględny. Wiele z nich istnieje i manifestuje się jako obszary przejściowe o niejednoznacznych, relatywnych krańcach. W rezultacie człowiek, który wkroczył w taką sferę przejściową, nie zawsze ma tego świadomość, nie zawsze jest w stanie rozpoznać, że w danych okolicznościach balansuje na granicy. Zofia Nałkowska w „Granicy” przedsięwzięła ambitny plan. Chociaż tytuł powieści sformułowany został w liczbie pojedynczej, w istocie krytycznemu oglądowi poddany został szereg granic z różnych dziedzin ludzkiej rzeczywistości. Granice te charakteryzują się odmienną naturą i wartością, różne są też sposoby ich doświadczenia.
Granica moralna organizuje dziedzinę wartości moralnych, wyznaczając przede wszystkim fundamentalną opozycję dobra i zła. Przekroczenie granicy moralnej wiąże się zazwyczaj z sankcją autorytetu moralnego. Może mieć on charakter zewnętrzny wobec jednostki (jako osoba, grupa lub instytucja w randze autorytetu) lub wewnętrzny (jako sumienie). Wewnętrzny autorytet moralny kształtuje się w procesie socjalizacji. System zasad moralnych danej społeczności należy odróżnić od systemu prawnego, mimo że w pewnych obszarach pozostaną one tożsame. Granica społeczna wiąże się z rozwarstwieniem i hierarchią społeczną. Rozdziela ona poszczególne środowiska i warstwy socjalne. Ujawnia się w różnicach dotyczących między innymi poczucia grupowej tożsamości, stanu majątkowego, profilów obyczajowych i intelektualnych poszczególnych grup, a także podziału przywilejów i obowiązków. Im bardziej zhierarchizowana jest struktura społeczna, tym wyrazistsze i trudniejsze do przekroczenia stają się granice pomiędzy poszczególnymi jej poziomami czy sferami. W takich przypadkach przekroczenie granicy może wywołać sankcję społeczną w formie napiętnowania bądź wykluczenia jednostki dopuszczającej się przekroczenia.
Granica psychologiczna to z jednej strony indywidualna granica odporności psychicznej. Traumatyczne przeżycia bądź poczucie sprzeczności między ideałem moralnym a moralną wartością popełnionych czynów mogą okazać się ponad psychiczną wytrzymałość człowieka. Konsekwencje przekroczenia tak określonej granicy mogą być różne: od gwałtownych zmian trybu życia, przez zaburzenia zdrowia psychicznego, aż po samobójstwo.
Z drugiej strony granica psychologiczna może być granicą empatii, to znaczy barierą w rozumieniu stanu uczuciowego drugiego człowieka. Subiektywne doświadczenie emocji i uczuć pozostaje zawsze do pewnego stopnia odizolowane od świadomości innej osoby za sprawą różnic między strukturami psychicznymi jednostek czy odmienności doświadczeń życiowych. To z kolei rodzi pytania natury poznawczej, związane z granicą filozoficzną. Dotyczy ona możliwości poznania prawdy o człowieku i o rzeczywistości. Czy prawda ta zawarta jest w subiektywnym postrzeganiu jednostki przez samą siebie i w dostępnych jednostce interpretacjach otaczającego ją świata? Czy może raczej szukać jej należy w oglądzie człowieka i rzeczywistości z zewnętrznej perspektywy, obiektywizującej i schematyzującej to, co subiektywne? Co tworzy naturę ludzką? Czynniki determinujące indywidualny rozwój czy może wolny wybór jednostki? Czy prawdy o człowieku i o rzeczywistości można w ogóle dociec, czy też pozostaje ona wiecznie nieuchwytna, dostępna wyłącznie we fragmentach, zdeformowana, zawsze skazana na niepełne interpretacje?
To najważniejsze spośród granic, wokół których zorganizowana została problematyka powieści Zofii Nałkowskiej. Pisarka wykorzystała tytułowe słowo-klucz do refleksji o wszystkich istotnych płaszczyznach funkcjonowania człowieka w społeczeństwie. Losy bohaterów poprowadzone zostały w sposób, który granice ujawnia, demonstruje ich naturę i mechanizmy, wreszcie – prowokuje pytania o możliwość i konsekwencje ich przekroczenia. Tak ujęta problematyka powieści ukazuje uniwersalny wymiar podjętych w utworze rozważań o człowieku.