Przemiany w Polsce po upadku komunizmu

Upadek komunizmu w Europie oznaczał dla Polski radykalne zmiany: odzyskanie suwerenności, demokratyzację ustroju politycznego, transformację systemu gospodarczego oraz integrację ze strukturami euroatlantyckimi.

Po II wojnie światowej, przez niemal półwiecze, Polska była częścią bloku komunistycznego – grupy państw regionu kontrolowanych przez Związek Sowiecki. W Moskwie zapadały strategiczne decyzje dotyczące PRL, a sowieckich interesów nad Wisłą pilnowały organizacje międzynarodowe, w których Polska musiała uczestniczyć. Były to: Układ Warszawski, będący formalnie sojuszem militarnym, oraz Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (RWPG) - narzędzie kontroli ekonomicznej.

Obie te organizacje zostają rozwiązane w 1991 roku, a dwa lata później Polskę opuszcza stacjonująca tu od czasów wojny armia sowiecka. Po raz pierwszy od kilkudziesięciu lat Rzeczpospolita staje się suwerennym krajem, zdolnym do samodzielnego kształtowania swojej polityki.

Równoległym procesem była demokratyzacja Polski. Partia komunistyczna – Polska Zjednoczona Partia Robotnicza – utraciła monopol władzy. W 1989 roku odbywają się pierwsze – od kilkudziesięciu lat – częściowo wolne wybory parlamentarne. Przynoszą one wielki sukces antykomunistycznej opozycji tworzonej przez "Solidarność". Jesienią tego samego roku powstaje rząd Tadeusza Mazowieckiego, dotychczasowego działacza antykomunistycznego.

Trzy miesiące później Sejm przeprowadza gruntowną nowelizację konstytucji. Polska staje się państwem całkowicie demokratycznym. Zlikwidowana zostaje cenzura, powstaje system wielopartyjny, a sądy stają się niezależne od rządzących polityków. Odtąd każde przeprowadzane w kraju wybory są wolne. W 1990 roku na prezydenta zostaje wybrany przywódca "Solidarności", Lech Wałęsa. Ukoronowaniem procesu demokratyzacji jest przyjęcie w 1997 roku nowej ustawy zasadniczej – konstytucji III Rzeczpospolitej.

Trzecim aspektem przemian w Polsce po upadku komunizmu była transformacja gospodarcza. System ekonomiczny oparty na centralnym planowaniu, który wprowadzono po II wojnie światowej, zastąpiony został gospodarką wolnorynkową. Uchwalone zostało prawo pozwalające na swobodną działalność gospodarczą oraz reguły wolnej konkurencji między przedsiębiorstwami. W 1990 roku rozpoczęła się prywatyzacja państwowych przedsiębiorstw. Powstała Giełda Papierów Wartościowych, stworzono wreszcie nowoczesny system bankowy.

Demokratyczna Polska weszła na ścieżkę integracji z państwami zachodnimi. W 1991 roku została członkiem Rady Europy, organizacji skupiającej demokratyczne kraje Starego Kontynentu. W 1999 roku znalazła się w pierwszej grupie państw postkomunistycznych, które przystąpiły do NATO, a pięć lat później została pełnoprawnym członkiem Unii Europejskiej.