Natura dając człowiekowi rozum - rozmyślał gorzko - pozbawiła go jednocześnie wszystkiego, czym obdarza najlichsze ze zwierząt. Uczyniła go istotą słabą i nagą, pozbawioną węchu, kłów i pazurów. Gdybym nie miał noża, byłbym bezbronny jak pisklę, które wyleci z gniazda. I oto życie zawdzięczam kawałkowi stali, bez której nie potrafiłbym otworzyć, być może, głupiego kokosowego orzecha. Muszę sobie pomagać kamieniem, kijem, żelazem… marznę na kość, gdy tymczasem zwierzę drwić sobie może z zimna i deszczu. Natura dała mu futro…

Istnieje słuszne przekonanie, że wysokie obcasy są o wiele bardziej zgodne z naszą dawną konstytucją; lecz choćby tak było, Jego Majestat postanowił korzystać jedynie z niskich obcasów w zarządzaniu państwem […]. Odraza dzieląca owe partie tak się wzmogła, że członkowie ich nie chcą jadać, pić ni mówić ze sobą […]. I oto pośród tych wewnętrznych niepokojów zagraża nam najazd z wyspy Blefuscu, będącej drugim pod względem potęgi Cesarstwem wszechświata.

Starzec wstał na moje spotkanie i z pełną uszanowania serdecznością zaprosił mnie, bym usiadł przy stole. Serce moje zajęło tam miejsce od pierwszej chwili, gdy wszedłem do izby; usiadłem więc od razu, jakbym należał do rodziny, i chcąc jak najprędzej wejść w ową rolę, natychmiast pożyczyłem od staruszka nóż i wziąwszy bochenek, ukrajałem sobie zdrowy kęs. Gdym to uczynił, ujrzałem we wszystkich oczach świadectwo nie tylko zacnej gościnności, ale gościnności połączonej z wdzięcznością, że najwidoczniej o niej nie wątpiłem.

Czy to właśnie, czy też - powiedz, Naturo - coś innego sprawiło, że kęs ten wydał mi się tak słodki?

Pangloss, równie ciekawy jak skłonny do rozumowań, spytał staruszka, jak się nazywał mufti, którego właśnie uduszono.

− Nie wiem, dobry panie - odparł człeczyna - nigdy nie znałem imienia żadnego muftiego ani wezyra. Nie wiem zgoła o tym wydarzeniu. Rozumiem, iż w ogólności ci, którzy trudnią się sprawami publicznymi, giną niekiedy nędznie i że zasługują na to; ale nie pytam nigdy o to, co się dzieje w Konstantynopolu; zadawalam się tym, iż posyłam tam na sprzedaż owoce z ogródka, który uprawiam.

PAN: A któż jest ten, kto pisze tam w górze szczęście i nieszczęście?

KUBUŚ: A kto jest ten, kto uczynił ów wielki zwój, gdzie wszystko jest zapisane? Pewien kapitan, przyjaciel mego kapitana, chętnie byłby dał bitego talara, aby to wiedzieć; kapitan sam nie dałby ani szeląga, ani ja też nie; na co by mi się to zdało? Czy uniknąłbym przez to dziury, w której mam kark skręcić?

FIGARO

sam; przechadzając się w ciemności, mówi tonem na wskroś posępnym

[...] Nie, panie hrabio, nie będziesz jej miał… Nie będziesz. Dlatego że jesteś wielkim panem, uważasz się za geniusza!… Szlachectwo, majątek, stanowisko, urzędy, wszystko to czyni tak pysznym! Cóżeś uczynił dla zyskania tylu przywilejów? Zadałeś sobie ten trud, aby się urodzić, nic więcej. Poza tym człowiek dość pospolity; gdy ja, do kata, zgubiony w lada jakiej ciżbie, jedynie, aby istnieć, musiałem rozwinąć więcej talentów i rachuby, niż ich zużyto od stu lat, aby rządzić całą Hiszpanią.

Czasami śmiem pochlebiać sobie, że Niebo nadało naszym uczuciom jakąś tajemną zgodność, tak jak zgodne są nasze gusta i lata. Jesteśmy jeszcze na tyle młodzi, iż nic nie zakłóca w nas głosu natury i wydaje się, że wszystkie nasze gusta nawzajem się upodobniają. Zanim jeszcze przejęliśmy jednakie uprzedzenia światowe, mamy jednakowe sposoby odczuwania i spostrzegania; […] Czasem spotykają się nasze oczy; w tych samych momentach wyrywają się nam westchnienia; czasem skrywana łza… o Julio! Gdyby ta jednomyślność miała głębsze przyczyny… gdyby Niebo nam przeznaczyło… żadna ludzka siła… Ach, przebacz… zapominam się; ośmielam się brać życzenia za nadzieję, żar moich pragnień stwarza nie istniejące możliwości.