Wśród związków wapnia wyróżnić można nie tylko tlenek wapnia, wodorotlenek czy sole wapnia. Czy wiesz, jakie zastosowania posiadają wodorek i węglik wapnia?

Jest rok 1943. Na morzu Norweskim trwa od kilku lat zacięta batalia sił podwodnych. Walki morskie nie ustają. W bitwie o Atlantyk flota niemieckich okrętów podwodnych nie daje za wygraną. Za sprawą doskonałego przygotowania technicznego okrętów oraz technik unieszkodliwiania broni nieprzyjaciela, przewagę co chwilę zyskuje załoga sił niemieckich. Oddział niemiecki szykuje się do kolejnego ataku. Nagle jeden z ich żołnierzy uruchamia system wyrzutnika. Metalowy pojemnik o średnicy około 10 cm, wypełniony po brzegi wodorkiem wapnia, zostaje wyrzucony w kierunku nieprzyjaciela. Woda morska dostaje się do pojemnika, po czym z jego wnętrza zaczynają wydzielać się pęcherzyki gazu. To wodór powstający w reakcji wodorku wapnia z wodą morską tworzy fałszywy cel sonarowy dla nieprzyjaciela. Reakcja ta przebiega powoli, a wydzielane ciepło nie jest w stanie zapalić powstającego gazu. Pojemnik z wodorkiem znajduje się na głębokości 30 m, przy czym jego ilość wystarcza na około 20 minut. Wówczas flota niemiecka może oddalić się od wroga. Nieprzyjaciel sądzi, że pęcherzyki gazu pochodzą z okrętu podwodnego i wymierza cel z pociskiem. Armata z hukiem uderza w wabik. Słychać huk i dźwięki wzburzonej wody. Okręt niemiecki z powodzeniem oddala się w nienaruszonym stanie mając nadzieję, że bitwa o Atlantyk jest już wygrana. Ale czy na pewno?

Czy wiesz jakie są inne zastosowania wodorku wapnia?

Wodorek wapnia, czyli biały proszek, wyglądem przypominający wodorotlenek wapnia, jest nie tylko cennym źródłem wodoru. Z uwagi na higroskopijność, stosuje się go jako łagodnego środka suszącego. Z powodzeniem można go wykorzystać do osuszania rozpuszczalników organicznych, jak np. dichlorometan. Ale to nie wszystko. Związek ten służy do otrzymywania niektórych metali, takich jak cyrkon lub tytan, które powstają na skutek redukcji przez wodorek wapnia ich tlenków.

Czy podczas bitwy o Atlantyk węglik wapnia (tzw. karbid) mógł być również przydatny?

Okazuje się, że jednym z dawnych zastosowań węgliku wapnia było jego użycie w pływających, samozapłonowych rozbłyskach morskich sygnałów. Ponadto służył jako podgrzewacz jedzenia w wojskowych racjach żywnościowych oraz jako petarda, znana pod nazwą “puszka karbidowa”. Obecnie wymienione zastosowania nie są już praktykowane.

Węglik wapnia – szarawo-brunatny proszek o słabym połysku– służył również do zasilania górniczych lampek, lamp latarni morskich oraz lamp samochodów. Woda kapiąca na węglik wytwarzała acetylen, który, paląc się, dawał jasne światło. Chociaż lampy te dawały jaśniejsze światło niż świece, były niebezpieczne w kopalniach węgla, gdzie łatwopalny gaz, metan, stanowił poważne zagrożenie. W mniej zamożnych krajach lampy węglikowe wciąż są wykorzystywane, czego przykładem jest kopalnia srebra w Boliwii.

Innym istotnym zastosowaniem tego związku była produkcja acetylenu na skalę przemysłową. Podobnie jak w lampach węglowych, acetylen powstaje na skutek reakcji węgliku wapnia z wodą. W latach 30. XX wieku była to jedyna metoda otrzymywania tej substancji, co stanowiło punkt wyjścia rozwoju chemii acetylenów.