Chałupa Szylarów
Chałupa Szylarów
Przykładowe scenariusze zajęć do filmu dydaktycznego
Projekt edukacyjny „Rodzina Ulmów” realizowany we współpracy Ośrodka Rozwoju Edukacji z Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej
im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Opracowanie: Katarzyna Łysak.
Redakcja merytoryczna: Agnieszka Karczewska‑Gzik, Marcin Chorązki, Marcin Karkut.
Redakcja i korekta: Elżbieta Gorazińska.
Projekt okładki, layout, redakcja techniczna i skład: Wojciech Romerowicz.
Zdjęcie na okładce: Artur Wyroślak.
© Ośrodek Rozwoju Edukacji
Wstęp
Przekazujemy Państwu materiały dydaktyczne przybliżające historię wsi Markowa oraz jej mieszkańców. Wieś ta nie byłaby postrzegana jako wyjątkowa, gdyby nie fakt, że 24 marca 1944 r. niemieccy żandarmi z posterunku w Łańcucie rozstrzelali rodzinę Ulmów – Wiktorię, będącą wówczas w zaawansowanej ciąży, Józefa oraz ich sześcioro dzieci, a także ośmioro Żydów, którym Ulmowie przez około półtora roku udzielali pomocy, ofiarowując im nie tylko mieszkanie, żywność, lekarstwa czy ubranie, ale także coś szczególnego: poczucie godności osobistej.
Historia ta stanowi najbardziej heroiczny przykład bezinteresownej pomocy Polaków obywatelom polskim narodowości żydowskiej, osobom ściganym i wykluczonym przez okupantów niemieckich, która zakończyła się bestialskim mordem dokonanym na bezbronnych – zginęło siedemnaście osób.
Chałupa Szylarów jest centralnym punktem ścieżki edukacyjnej łączącej Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów i Skansen w Markowej. Jest to zarazem zabytek i źródło historyczne, w którym przez dwa lata mieszkali obok siebie gospodarze – Szylarowie i ratowani Weltzowie. Co czuli?
Co myśleli? Jak musieli się zachowywać, by nie zdekonspirować kryjówki na strychu?
Celem zajęć jest przybliżenie warunków życia polskich gospodarzy i żydowskich gości w warunkach permanentnego zagrożenia życia ze strony niemieckich okupantów, zwłaszcza po śmierci Ulmów i Goldmanów.
Poziom zajęć: szkoła podstawowa
Temat: Chałupa Szylarów
Cel ogólny
Zapoznanie się z historią rodziny Szylarów, która uratowała rodzinę żydowską przed zagładą.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia, że jedną z przyczyn niesienia pomocy Żydom były przedwojenne relacje polsko‑żydowskie,
charakteryzuje warunki panujące w kryjówce,
umiejscawia na osi czasu okres udzielania schronienia Żydom w gospodarstwie Szylarów oraz egzekucję rodziny Ulmów, wyjaśnia związek między nimi.
Metody, techniki, formy pracy
praca indywidualna,
rozmowa kierowana,
dyskusja.
Środki dydaktyczne
film edukacyjny,
zestaw pytań.
Przebieg zajęć
Po przeprowadzeniu czynności porządkowych nauczyciel rozdaje uczniom pytania do filmu edukacyjnego Chałupa Szylarów (załącznik 1). Prosi o zapoznanie się z poleceniami przed projekcją filmu.
Projekcja filmu. Po jej zakończeniu uczniowie uzupełniają odpowiedzi na postawione pytania.
Nauczyciel, wykorzystując pytania i odpowiedzi uczniów, za pomocą rozmowy kierowanej zwraca uwagę na najważniejsze aspekty historii rodziny Szylarów i ocalonych Żydów: przed wojną rodziny sąsiadowały ze sobą, rodzina Szylarów wykorzystała swoje warunki mieszkaniowe, aby udzielić schronienia Żydom, warunki, jakie panowały w kryjówce, były bardzo złe, ale pozwoliły przeżyć. Rodziny po zakończeniu wojny nadal utrzymywały ze sobą kontakt.
Podsumowanie zajęć
Nauczyciel podkreśla istotny fakt – kontynuowanie pomocy Żydom przez rodzinę Szylarów pomimo wiedzy o tragicznej śmierci rodziny Ulmów. Inicjuje dyskusję na temat powodów podjęcia tak odważnej decyzji.
Komentarz dydaktyczny
Zajęcia zostały zaprojektowane w sposób mający na celu ukazanie niezłomnej postawy rodziny Szylarów, która mimo wiedzy o tragicznej śmierci rodziny Ulmów nadal pomagała Żydom i uratowała rodzinę Weltzów, gdyż wszyscy przeżyli. Ważne jest,
aby pokazać ogromne obciążenie fizyczne i emocjonalne, z którymi zmagali się zarówno ratujący, jak i ratowani.
Załącznik 1. Pytania do filmu
Jakie relacje łączyły rodziny Szylarów i Weltzów przed wojną?
Jakie warunki panowały w kryjówce?
Czy udało się uratować rodzinę żydowską przed zagładą?
Jaki wpływ na sytuację w gospodarstwie Szylarów miała tragiczna śmierć rodziny Ulmów?
Poziom zajęć: szkoła ponadpodstawowa
Temat: Chałupa Szylarów
Cel ogólny
Zapoznanie się z historią rodziny Szylarów, która uratowała rodzinę żydowską przed zagładą.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia, że jedną z przyczyn niesienia pomocy Żydom były przedwojenne relacje polsko‑żydowskie,
charakteryzuje warunki panujące w kryjówce,
umiejscawia na osi czasu okres udzielania schronienia Żydom w gospodarstwie Szylarów oraz egzekucję rodziny Ulmów, wyjaśnia związek między nimi.
Metody, techniki, formy pracy
praca indywidualna,
praca zbiorowa,
dyskusja.
Środki dydaktyczne
film edukacyjny,
tablica i markery.
Przebieg zajęć
Po przeprowadzeniu czynności porządkowych nauczyciel informuje uczniów,
że lekcja będzie poświęcona historii rodziny Szylarów, która ratowała Żydów. Następnie rysuje na tablicy oś czasu, zaznacza na niej moment przyjęcia rodziny Weltzów pod dach rodziny Szylarów oraz moment egzekucji rodziny Ulmów, jako kary za ratowanie Żydów.Nauczyciel dzieli tablicę na dwie części, w pierwszej zapisuje hasło: Kontynuowanie udzielania pomocy Żydom, a w drugiej: Zakończenie udzielania pomocy Żydom. Prosi uczniów o wypisanie za i przeciw w każdej z części. Nauczyciel omawia pomysły uczniów i zapisuje najważniejsze z nich.
Nauczyciel prezentuje uczniom film edukacyjny Chałupa Szylarów, który odpowie na pytanie, jaką decyzję podjęła rodzina Szylarów.
Podsumowanie zajęć
Nauczyciel zwraca uwagę na istotny fakt – kontynuowanie pomocy Żydom przez rodzinę Szylarów mimo wiedzy o tragicznej śmierci rodziny Ulmów. Inicjuje dyskusję, zadając pytanie: Dlaczego rodzina Szylarów podjęła tak odważną decyzję?
Komentarz dydaktyczny
Zajęcia zostały zaprojektowane w sposób mający na celu ukazanie niezłomnej postawy rodziny Szylarów, która mimo wiedzy o tragicznej śmierci rodziny Ulmów nadal pomagała Żydom i uratowała rodzinę Weltzów, gdyż wszyscy przeżyli. Ważne jest,
aby pokazać ogromne obciążenie fizyczne i emocjonalne, z którymi zmagali się zarówno ratujący, jak i ratowani.