Etyczny wymiar ratowania Żydów
Etyczny wymiar ratowania Żydów
Przykładowe scenariusze zajęć do filmu dydaktycznego
Projekt edukacyjny „Rodzina Ulmów” realizowany we współpracy Ośrodka Rozwoju Edukacji z Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej
im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Opracowanie: Katarzyna Łysak.
Redakcja merytoryczna: Agnieszka Karczewska‑Gzik, Marcin Chorązki, Marcin Karkut.
Redakcja i korekta: Elżbieta Gorazińska.
Projekt okładki, layout, redakcja techniczna i skład: Wojciech Romerowicz.
Zdjęcie na okładce: Artur Wyroślak.
© Ośrodek Rozwoju Edukacji
Wstęp
Przekazujemy Państwu materiały dydaktyczne przybliżające historię wsi Markowa oraz jej mieszkańców. Wieś ta nie byłaby postrzegana jako wyjątkowa, gdyby nie fakt, że 24 marca 1944 r. niemieccy żandarmi z posterunku w Łańcucie rozstrzelali rodzinę Ulmów – Wiktorię, będącą wówczas w zaawansowanej ciąży, Józefa oraz ich sześcioro dzieci, a także ośmioro Żydów, którym Ulmowie przez około półtora roku udzielali pomocy, ofiarowując im nie tylko mieszkanie, żywność, lekarstwa czy ubranie,
ale także coś szczególnego: poczucie godności osobistej.
Historia ta stanowi najbardziej heroiczny przykład bezinteresownej pomocy Polaków obywatelom polskim narodowości żydowskiej, osobom ściganym i wykluczonym przez okupantów niemieckich, która zakończyła się bestialskim mordem dokonanym na bezbronnych – zginęło siedemnaście osób.
Co kierowało tymi ludźmi, co sprawiło, że postanowili wykonać samarytański gest miłosierdzia wobec będących w potrzebie Żydów? Jakie wartości etyczne legły u podstaw ich zachowania oraz wielu innych markowian, którzy pomogli najbardziej potrzebującym? Na te pytania może dać odpowiedź etyka. Zapraszamy do rozważań na temat czynu Ulmów.
Poziom zajęć: szkoła podstawowa
Temat: Etyczny wymiar ratowania Żydów
Cel ogólny
Zapoznanie się z etycznym wymiarem niesienia pomocy Żydom.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia etyczne pobudki niesienia pomocy Żydom,
wymienia kary grożące za udzielanie pomocy Żydom,
potrafi pracować w zespole,
korzysta z filmu edukacyjnego jako źródła wiedzy,
potrafi prezentować swoje stanowisko w dyskusji.
Metody, techniki, formy pracy
praca zespołowa,
pogadanka,
dyskusja,
Środki dydaktyczne
film edukacyjny,
tablica,
markery i papier do tworzenia mapy myśli.
Przebieg zajęć
Po przeprowadzeniu czynności porządkowych nauczyciel prezentuje uczniom film edukacyjny Etyczny wymiar ratowania Żydów.
Nauczyciel dzieli klasę na czteroosobowe zespoły. Każdej grupie poleca przygotować mapę myśli na temat: Dlaczego Ulmowie pomagali Żydom?
Po zakończeniu pracy w grupach pomysły są zapisywane na tablicy. Następnie w krótkiej dyskusji uczniowie wybierają najważniejsze motywy.
W kolejnej części zajęć nauczyciel podczas krótkiej pogadanki zwraca uwagę
na trudności wynikające z udzielania pomocy Żydom, tj. kary wymierzane przez okupanta, problemy aprowizacyjne itd.
Podsumowanie zajęć
Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło: Kodeks wartości rodziny Ulmów, który uczniowie uzupełniają w wyniku wymiany myśli.
Komentarz dydaktyczny
Zajęcia zostały skonstruowane w sposób mający na celu ukazanie etycznych pobudek niesienia pomocy ludności żydowskiej, w odróżnieniu od pobudek materialnych. Motywy te wynikają z charakteru ludzi, ukształtowanego zarówno przez ciężką pracę, jak i wartości chrześcijańskie. Warto tu zwrócić uwagę na wartości takie jak: odwaga, wolność, opór wobec okupanta, odpowiedzialność za słabszych i bezbronnych, poszanowanie godności ludzkiej, gotowość do największych poświęceń. A jednocześnie uwypuklić niebezpieczeństwo z tym związane.
Poziom zajęć: szkoła ponadpodstawowa
Temat: Etyczny wymiar ratowania Żydów
Cel ogólny
Zapoznanie się z etycznym wymiarem niesienia pomocy Żydom.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia etyczne pobudki niesienia pomocy Żydom,
wymienia kary grożące za udzielanie pomocy Żydom,
potrafi pracować w zespole,
korzysta z filmu edukacyjnego jako źródła wiedzy,
potrafi prezentować swoje stanowisko w dyskusji.
Metody, techniki, formy pracy
praca zespołowa,
rozmowa kierowana,
dyskusja.
Środki dydaktyczne
film edukacyjny,
tablica i markery.
Przebieg zajęć
Po przeprowadzeniu czynności porządkowych nauczyciel prezentuje uczniom film edukacyjny Etyczny wymiar ratowania Żydów.
Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Pierwszej poleca wynotować motywy, które skłoniły rodzinę Ulmów do udzielenia pomocy Żydom. Zadaniem drugiej grupy jest wynotowanie tych aspektów, które mogły ich od tego odwieźć.
Po zakończeniu pracy w zespołach nauczyciel rysuje na tablicy następujący schemat:
![Tabela zawiera cztery wierszy i dwie kolumny. W pierwszej kolumnie jest pytanie: Co skłoniło?. W drugiej kolumnie jest pytanie: Co mogło odwieźć?. Drugi wiersz jest pusty. W trzecim wierszu jest pytanie: Co przeważyło? [ należy uzupełnić dopiero w podsumowaniu]. Czwarty wiersz jest pusty.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RKFU3dbGsZuAl/1695719696/1TKoY4DDOrUEBZGWDA8cFaFuEja3TZd9.png "Kliknij, aby powiększyć")
Uczniowie prezentują wyniki swojej pracy i uzupełniają schemat. W omówieniu części poświęconej aspektom, które mogły odwieźć od pomocy, należy zwrócić uwagę na kary wymierzane przez okupanta oraz problemy żywieniowe i mieszkaniowe.
Podsumowanie zajęć
W ramach podsumowania zajęć nauczyciel w pustym polu schematu wpisuje hasło:
Co przeważyło?, a następnie za pomocą rozmowy kierowanej skłania uczniów
do uzupełnienia tej części schematu.
Komentarz dydaktyczny
Zajęcia zostały skonstruowane w sposób mający na celu ukazanie etycznych pobudek niesienia pomocy ludności żydowskiej, w odróżnieniu od pobudek materialnych. Motywy te wynikają z charakteru ludzi, ukształtowanego zarówno przez ciężką pracę, jak i wartości chrześcijańskie. Warto tu zwrócić uwagę na takie wartości jak: odwaga, wolność, opór wobec okupanta, odpowiedzialność za słabszych i bezbronnych, poszanowanie godności ludzkiej, gotowość do największych poświęceń. A jednocześnie uwypuklić niebezpieczeństwo z tym związane.