Co serwowano przy Okrągłym Stole?
Zadanie na rozgrzewkę
Dopasuj każdy rok protestów społecznych do miasta, w którym do nich doszło.
1976, 1970, 1956, 1970, 1980, 1968, 1976
| Poznań | |
|---|---|
| Gdańsk | |
| Gdynia | |
| Warszawa | |
| Radom | |
| Ursus |
Strajki w 1988 roku
W kwietniu i maju, a potem w sierpniu 1988 roku doszło do kolejnych wystąpień robotników, najpierw w Krakowie (Nowej Hucie) i innych miastach, a potem w Gdańsku.
Spośród postulatów przedstawianych przez strajkujących stoczniowców w Gdańsku wybierz te, o charakterze politycznym
- podwyżka zarobków o 15–20 tys. zł.
- przywrócenie legalnej działalności NSZZ „Solidarność”
- uwolnienie wszystkich więźniów politycznych
- przyjęcie do pracy wszystkich zwolnionych za przekonania polityczne
- nierepresjonowanie i gwarancje bezpieczeństwa dla wszystkich strajkujących
Jaki głównie charakter miały strajki?
- ekonomiczny
- polityczny
Obrady Okrągłego Stołu
Władze próbowały zakończyć strajki siłą, ostatecznie jednak przystąpiły do negocjacji. Stronę solidarnościową reprezentował Lech Wałęsa. Ustalono, że robotnicy zakończą strajk, a władza i opozycja spotkają się przy tzw. Okrągłym Stole, by ustalić szczegóły porozumienia.
Z Archiwum TVP
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Film 7 Źródło: TVP S.A., tylko do użytku edukacyjnego na epodreczniki.pl.
Uzupełnij informacje o obradach Okrągłego Stołu.
Obrady Okrągłego Stołu rozpoczęły się 6 lutego 1989 roku w Warszawie, trwały do 5 kwietnia 1989 roku.
Ile to dni?
Ile miesięcy?
Strajk w Stoczni Gdańskiej zakończył się 31 sierpnia 1988 roku.
Oblicz, ile dni zajęło ustalenie warunków rozmów przy Okrągłym Stole.
Ile to tygodni?
Ile miesięcy?
Znajdź w Interncie zdjęcie, przedstawiające obrady Okrągłego Stołu, widziane z lotu ptaka.
Policz, ile (mniej więcej) osób przy nim zasiadało.
Najważniejsze ustalenia Okrągłego Stołu
W podpisanych porozumieniach przyjęto, że niezbędna jest zmiana ustroju społecznego na taki, który gwarantować będzie pluralizm polityczny, demokratyczne powoływanie przedstawicieli władzy, wolność słowa i wolność zrzeszania się.
Zanalizuj tabelę i odpowiedz na postawione w niej pytania.
PRL | Decyzje Okrągłego Stołu | Dziś |
Czy istniał senat? | Powołano senat – izbę wyższą parlamentu | Czy istnieje senat? |
Kto zgłaszał kandydatów do parlamentu? | 35% posłów do sejmu i wszyscy senatorowie wybierani w wolnych wyborach; 65% posłów wybieranych tylko spośród kandydatów zgłoszonych przez władze komunistyczne | Kto zgłasza kandydatów do parlamentu? |
Czy istniał urząd prezydenta? | Powołano urząd prezydenta wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe – połączone posiedzenie sejmu i senatu | Czy istnieje urząd prezydenta? |
Kto mógł wydawać prasę? | Strona opozycyjna uzyskała dostęp do mediów: prawo wydawania „Tygodnika Solidarność” i „Gazety Wyborczej” | Kto może wydawać prasę? |
Tradycja zasiadania uczestników przy okrągłym (a nie np. prostokątnym) stole wywodzi się z czasów legendarnego króla Artura. Dowiedz się, co wówczas symbolizował okrągły stół.
Przygotuj krótką informację o wybranym uczestniku strony rządowej i o wybranym uczestniku strony solidarnościowej. Uwzględnij informacje o ich losach przed 1990 rokiem i po nim.
Wybory 4 czerwca 1989 roku
Nie wszyscy kandydaci Solidarności byli powszechnie znani. W kampanii wyborczej postanowiono wykorzystać dwa symbole, które pozwalały wyborcom skojarzyć osoby z obozem Solidarności.
Znajdź w Internecie plakaty wyborcze "Solidarności" z roku 1989 i zaznacz, jakie symbole przedstawiają.
- Orzeł Biały
- logo Solidarności
- Polska Walcząca
- Lech Wałęsa
- znak zwycięstwa
Solidarność otrzymała prawo wydawania własnego dziennika w wyniku porozumień Okrągłego Stołu. W ten sposób po raz pierwszy od 1947 roku pojawił się tytuł prasowy niezależny od władz komunistycznych. Ponieważ pierwszym zadaniem gazety było prowadzenie kampanii wyborczej Solidarności, nazwano ją „Gazetą Wyborczą”. W wyniku wyborów Solidarność zdobyła wszystkie miejsca w sejmie, na które mogła wystawić swoich kandydatów, oraz 99 na 100 miejsc w senacie. Tak wielkie zwycięstwo było zaskoczeniem dla wszystkich. W tej sytuacji bardzo ważny okazał się artykuł zamieszczony w „Gazecie Wyborczej”
Premier Tadeusz Mazowiecki
Stało się tak, jak proponowała „Gazeta Wyborcza”: 19 lipca 1989 roku prezydentem został Wojciech Jaruzelski (reprezentant PZPR, czyli partii komunistycznej), a 24 sierpnia 1989 roku premierem mianowano Tadeusza Mazowieckiego (wieloletniego doradcę Solidarności). Wygłosił on wówczas swoje exposé – czyli przemówienie, w którym określił główne cele swojego rządu.
Przeczytaj fragmenty exposé i oznacz je kolorami określającymi główne treści według podanego klucza: praworządność i troska o prawa człowieka –- czerwony, promowanie przedsiębiorczości – żółty, wolność mediów – zielony, zastąpienie gospodarki socjalistycznej gospodarką kapitalistyczną – niebieski, nowa filozofia państwa – fioletowy.
zolty czerwony niebieski fioletowy zielony
Panie Marszałku, Wysoka Izbo! Chcę utworzyć rząd zdolny do działania dla dobra społeczeństwa, narodu i państwa. Będzie to rząd koalicji na rzecz gruntownej reformy państwa.
Musi ulec zmianie dotychczasowa filozofia państwa. Nie może ono zajmować się wszystkim i wszystkiego gwarantować, powinno ułatwiać i regulować działalność. Najważniejszą rolą rządu i administracji w tej chwili jest otwarcie możliwości działań zbiorowych i indywidualnych.
Sprawą najważniejszą dla społeczeństwa jest stan gospodarki narodowej, który dziś musi być uznany za krytyczny. Długofalowym strategicznym celem poczynań rządu będzie powrót do gospodarki rynkowej oraz roli państwa zbliżonej do rozwiniętych gospodarczo krajów.
Moim największym pragnieniem jest, by rząd obecnej koalicji otworzył Polakom możliwości podniesienia gospodarczego kraju. Potrzebujemy takich mechanizmów prawnych i ekonomicznych, które dadzą ludziom przedsiębiorczym poczucie bezpieczeństwa dla ich działalności i pozwolą wszystkim odnaleźć moralny i materialny sens pracy.
Konieczne jest wprowadzenie rządów prawa, przyznanie każdemu obywatelowi praw zgodnych z paktami, umowami i konwencjami.
W stosunkach między rządem i obywatelami niezastąpioną rolę pełnią we współczesnych warunkach środki społecznej informacji, zwłaszcza radio i telewizja. Muszą one mieć dziś charakter pluralistyczny. Przejście od monopolu do pluralizmu uważam w tej dziedzinie za niezbędne.
U naszych sąsiadów
W latach 1989–1990 system komunistyczny upadł nie tylko w Polsce. Przemiany o podobnym charakterze zachodziły w tym czasie także w innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. W niektórych państwach miały nawet większy zasięg, doprowadziły bowiem do zmiany granic i powstania nowych państw.
Porównaj mapy Polski i jej sąsiadów w latach 1988 i 1992, a następnie uzupełnij tabelę.
Sąsiedzi Polski | |
w 1988 roku | w 1992 roku |
Przedstaw zmiany, jakie zaszły w latach 1988–1992 w wybranym państwie sąsiadującym z Polską.
Podsumowanie
W wyniku rozmów przy Okrągłym Stole na początku 1989 roku komuniści zdecydowali się na pewne ustępstwa wobec Solidarności. 4 czerwca 1989 roku doszło do pierwszych od ponad 40 lat częściowo wolnych wyborów do parlamentu. Solidarność odniosła w nich miażdżące zwycięstwo. W efekcie latem 1989 roku został powołany niekomunistyczny rząd Tadeusza Mazowieckiego, który zapowiedział powrót Polski do demokracji i gospodarki rynkowej.
Zanalizować exposé premiera.
Rozróżniać postulaty ekonomiczne i polityczne.
Od wielu lat politycy, a także niektórzy historycy spierają się, czy w 1989 roku Solidarność powinna była zawierać kompromisy z władzami PRL, czy wykorzystać siłę poparcia społecznego i w sposób bardziej zdecydowany obalić komunizm. Rozważ argumenty za i przeciw dla każdego rozwiązania.
Zdecydowane obalenie komunizmu | Kompromis z władzami komunistycznymi |
Szanse: | Szanse: |
Zagrożenia: | Zagrożenia: |