Cukry – glukoza i fruktoza
Cukier to substancja powszechnie spotykana w kuchni, wykorzystywana do słodzenia napojów i potraw. Czy słowo cukier używane w życiu codziennym oznacza to samo w języku chemicznym? Czy cukier jest zawsze słodki?
że cukry są niezbędnym elementem codziennej diety człowieka.
jakie atomy pierwiastków wchodzą w skład cząsteczek cukrów;
dokonywać podziału cukrów na proste i złożone;
jaki jest wzór sumaryczny glukozy i fruktozy;
jakie są właściwości i zastosowanie glukozy.
1. Budowa i podział cukrów
Tłuszcze i białka to ważne elementy naszej codziennej diety. Do tych istotnych biologicznie substancji zaliczamy również cukrycukry nazywane sacharydami. Związki te są zbudowane z atomów węgla, wodoru i tlenu.
Cukry były nazywane także węglowodanami. Choć wiadomo dziś, że nazwa węglowodany** nie ma uzasadnienia, stosuje się ją nadal wymiennie z nazwami cukry i sacharydy . Skąd się ona wywodzi? Związki zaliczane do węglowodanów określano ogólnym wzorem . Stosunek liczby atomów wodoru do tlenu w ich cząsteczkach wynosi 2:1 – tak jak w cząsteczce wody. Okazuje się jednak, że niektóre związki chemiczne również spełniają ten wzór, a nie należą do cukrów. Przykładem jest znany już kwas octowy o wzorze .
Ze względu na budowę cukry dzielimy na proste i złożone.

2. Glukoza
Jednym z najbardziej rozpowszechnionych w przyrodzie cukrów prostych jest glukozaglukoza – jeden z produktów procesu fotosyntezy.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RZfDhnoTfEK4Y
Proces fotosyntezy
Gdzie występuje glukoza?

Film dostępny pod adresem /preview/resource/Ry9ZaM99Xc489
Grafika przedstawiająca cukier. Grafika przedstawiająca owoce, warzywa oraz miód. Grafika przedstawiająca winogrona. Grafika przedstawiająca winiarnię. Grafika przedstawiająca glukometr
Jak jest zbudowana cząsteczka glukozy?
Wzór sumaryczny glukozy to Ten wzór opisuje również inne związki. Dlatego w chemii organicznej najczęściej podaje się wzory strukturalne, półstrukturalne lub szkieletowe.

Jakie właściwości ma glukoza?
Wykonajmy doświadczenie.
Jakie właściwości ma glukoza?
Glukoza jest substancją stałą, dobrze rozpuszczalną w wodzie.
glukoza,
etanol,
woda,
uniwersalny papierek wskaźnikowy,
szkiełko zegarkowe,
bagietka,
probówki.
Określ właściwości glukozy: stan skupienia, kolor i zapach.
Do jednej probówki nalej wody, a do drugiej – etanolu. Zbadaj rozpuszczalność glukozy w tych rozpuszczalnikach.
Zbadaj odczyn roztworu glukozy.
W wyniku doświadczenia otrzymano następujące wyniki:
GLUKOZA | |||||
stan skupienia | kolor | zapach | rozpuszczalność w wodzie | rozpuszczalność w etanolu | zabarwienie uniwersalnego papierka wskaźnikowego |
stały | biały | bezwonny | dobrze się rozpuszcza | nie rozpuszcza się | nie zmienia zabarwienia |
Glukoza jest białą, krystaliczną substancją. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, ale nie rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych. Wodny roztwór glukozy ma odczyn obojętny.
Czy glukoza reaguje ze świeżo wytrąconym wodorotlenkiem miedzi(II)?
W wyniku reakcji glukozy z wodorotlenkiem miedzi(II) powstaje charakterystyczne zabarwienie.
wodny roztwór glukozy,
siarczan(VI) miedzi(II),
zasada sodowa,
zlewka,
woda,
palnik,
trójnóg,
probówka.
Do roztworu siarczanu(VI) miedzi(II) dodaj kilka cmIndeks górny 33 zasady sodowej.
Otrzymany w ten sposób niebieski galaretowany osad to wodorotlenek miedzi(II).
Świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II) dodaj do roztworu glukozy.
Mieszaninę ogrzewaj w zlewce z gorącą wodą.
Obserwuj zachodzące zmiany.
W wyniku doświadczenia niebieskie zabarwienie wodorotlenku miedzi(II) zanika i pojawia się ceglastoczerwony osad.
Jakie reakcje zaszły podczas doświadczenia?
W wyniku reakcji siarczanu(VI) miedzi(II) z zasadą sodową powstaje wodorotlenek miedzi(II).
W wyniku ogrzewania wodorotlenek miedzi(II) rozkłada się na tlenek miedzi(II) i wodę.
Glukoza reaguje z tlenkiem miedzi(II).
Reakcja ta nazywana jest próbą Trommerapróbą Trommera. Glukoza ma właściwości redukujące.

3. Fruktoza
Drugim najbardziej znanym cukrem prostym jest fruktozafruktoza. Jej wzór sumaryczny jest identyczny jak wzór glukozy , ale różni się od niej strukturą.

Fruktoza występuje m.in. w owocach i miodzie. Jest najsłodszym i najlepiej rozpuszczalnym cukrem w wodzie. Podobnie jak glukoza, jest substancją bezwonną.

Podsumowanie
Cukry – nazywane również sacharydami – to związki zbudowane z atomów węgla, wodoru i tlenu.
Cukry dzielimy na proste i złożone.
Do cukrów prostych zaliczamy m.in. glukozę i fruktozę. Związki te mają identyczny wzór sumaryczny – , ale różnią się strukturą.
Glukoza jest białą substancją krystaliczną, która dobrze rozpuszcza się w wodzie. Jej wodny roztwór ma odczyn obojętny.
Glukoza jest produktem procesu fotosyntezy.
W wyniku reakcji glukozy z wodorotlenkiem miedzi(II) pod wpływem temperatury powstaje ceglastoczerwony osad. Jest to reakcja rozpoznawcza dla glukozy.
Jak dzielimy cukry? Przedstaw podział w postaci schematu.
Narysuj i opisz schemat procesu fotosyntezy.
W dostępnych źródłach wyszukaj informacje na temat znaczenia glukozy w organizmie człowieka.
Zaprojektuj doświadczenie pozwalające wykryć glukozę w soku jabłkowym. Opisz przebieg doświadczenia, obserwacje i wnioski.
Słowniczek
związki chemiczne zbudowane z atomów węgla, wodoru i tlenu; dzielimy je na proste i złożone
cukier prosty o wzorze sumarycznym ; produkt fotosyntezy; jest substancją stałą o słodkim smaku; dobrze rozpuszcza się w wodzie
cukier prosty o wzorze sumarycznym ; ma podobne właściwości do glukozy, ale jest od niej słodsza
reakcja rozpoznawcza dla glukozy; reakcja z wodorotlenkiem miedzi(II), która zachodzi pod wpływem temperatury; w wyniku tej reakcji powstaje ceglastoczerwony osad
Zadania
Wskaż pierwiastki chemiczne, które wchodzą w skład cukrów.
- węgiel
- wodór
- tlen
- azot
- siarka
- fosfor
Uzupełnij luki w tekście. Wybierz właściwe określenia spośród podanych.
glukozę, skrobię, cukry proste, sacharozę, Sacharoza, dwucukry, Skrobia, wielocukry, Glukoza
Do cukrów prostych zaliczamy m.in. ........................ i fruktozę. ........................ należy do dwucukrów. Skrobia i celuloza to .........................
Istotą procesu fotosyntezy jest przemiana chemiczna dwutlenku węgla w cukier prosty – glukozę – w obecności światła i chlorofilu. W wyniku tego procesu powstaje również tlen cząsteczkowy, który jest wydzielany do środowiska. Produktem/produktami procesu fotosyntezy jest/są
- glukoza i tlen.
- dwutlenek węgla i woda.
- tylko glukoza.
- tylko tlen.
Wybierz odczynnik, którego użyjesz, aby wykryć obecność glukozy oraz wskaż przewidywane efekty doświadczenia.
- wodorotlenek miedzi(II); powstaje ceglastoczerwony osad
- kwas azotowy(V); powstaje ceglastoczerwony osad
- kwas azotowy(V); powstaje czarny osad
- wodorotlenek miedzi(II); powstaje czarny osad