Cztery pory roku
Polacy, zapytani o liczbę pór roku, wymieniają cztery: wiosnę, lato, jesień, zimę. W innych miejscach na świecie wyróżnia się tylko dwie pory roku. Są też obszary, gdzie przez cały rok panuje taka sama pogoda, więc pór roku się nie wyróżnia! Jaka jest tego przyczyna?
na czym polegają ruch obiegowy i obrotowy Ziemi;
że oś Ziemi jest nachylona wobec jej orbity wokół Słońca;
długość trwania dnia i nocy zmienia się w ciągu roku.
omawiać różnice w oświetleniu ziemi w momentach początków poszczególnych pór roku;
wyjaśniać związek między nachyleniem osi ziemskiej a zmiennością pór roku.
1. Oświetlenie Ziemi w ciągu roku
Przez pół roku Ziemia jest nachylona w stronę Słońca biegunem północnym, a przez drugie pół roku – biegunem południowym. Jest to skutek nachylenia osi Ziemi i jej ruchu obiegowego. Z tego powodu przez pół roku północna półkula jest silniej oświetlana i nagrzewana przez Słońce, a półkula południowa słabiej, po czym sytuacja się odwraca. Moment, gdy oś skierowana jest północnym końcem najbardziej w stronę Słońca (przesilenie letnie), następuje 22 czerwca. Po pół roku jest odwrotnie i to półkula południowa otrzymuje więcej światła. Moment ten wypada 22 grudnia (przesilenie zimowe). W Polsce ten dzień jest najkrótszy w roku, a za kołem podbiegunowym północnym panuje noc polarna.
Dwa razy w ciągu roku ustawienie osi ziemskiej umożliwia identyczne oświetlenie obu półkul: 21 marca, gdy następuje równonoc wiosenna, i 23 września, gdy występuje równonoc jesienna.
Na podstawie dostępnych źródeł dowiedz się, jak na biegunach położone jest Słońce w dniach przesileń i równonocy.
Pierwsi europejscy osadnicy w Australii nie wiedzieli o tym, że pory roku na półkuli południowej nie zgadzają się z naszymi i próbowali siać lub sadzić przywiezione przez siebie rośliny uprawne w marcu i kwietniu, a zbierać je w lipcu, sierpniu i wrześniu. Rośliny nie rosły, bo wysiewano je podczas australijskiej jesieni, a zbiorów oczekiwano zimą.
Czas obiegu Ziemi dookoła Słońca trwa 365 dni 5 godzin i około 49 minut. Jest to więc nieco więcej niż rok kalendarzowy. Dlatego konieczne okazało się dodanie jednego dnia co cztery lata w lutym. Co czwarty rok liczy więc 366 dni i nosi nazwę przestępnego.
2. Pory roku
Roczny ruch Ziemi wokół Słońca przy stałym nachyleniu osi ziemskiej powoduje, że w sposób powtarzalny zmienia się oświetlenie różnych części Ziemi. Zmiany oświetlenia z kolei powodują cykliczne zmiany pór roku. Równonoc wiosenna na półkuli północnej oznacza w Polsce początek wiosny. W tym samym momencie na półkuli południowej zaczyna się jesień. Wraz z równonocą jesienną zaczyna się jesień, zaś na półkuli południowej – wiosna. Podobnie w momencie przesilenia letniego u nas zaczyna się lato, podczas gdy na półkuli południowej jest to początek zimy.
Wyjaśnij, dlaczego z obszaru Polski jesienią odlatuje większość ptaków owadożernych i powiązanych ze środowiskiem wodnym.
Niektóre ptaki żyjące na dalekiej północy Europy jesienią przylatują do Polski, gdyż nasza zima jest dla nich w miarę łagodna, a na wielu roślinach mogą znaleźć owoce zapewniające im zapas pożywienia.
Podsumowanie
Czas obiegu Ziemi dookoła Słońca trwa 365 dni 5 godzin i około 49 minut.
Nachylenie osi obrotu w połączeniu z ruchem obiegowym sprawia, że na Ziemi występują pory roku.
Na półkuli południowej występują te same pory roku, co na półkuli północnej, ale inne są daty ich początku i końca.
Na podstawie dostępnych źródeł informacji opisz, jak zachowuje się i gdzie przebywa bocian wiosną, latem, jesienią i zimą. Wykaż związek zachowania bociana z porami roku.
Zobacz także
Zajrzyj do zagadnień pokrewnych:
Jaki kształt ma Ziemia?
Wędrówki Słońca
Układ Słoneczny
Jak urządzony jest Wszechświat?
Czy Ziemia stoi w miejscu?
Zadania
Wybierz prawdziwy czas trwania roku.
- 365 dni 5 godzin i 49 minut
- 356 dni 5 godzin i 49 minut
- 365 dni 6 godzin i 49 minut
- 365 dni 5 godzin i 59 minut
- 366 dni
Wskaż moment, kiedy dni na półkuli północnej są najdłuższe.
- przesilenie letnie – 22 VI
- przesilenie zimowe – 22 XII
- przesilenie letnie – 22 XII
- przesilenie wiosenne – 21 III
- przesilenie jesienne – 22 IX
Uzupełnij z listy.
przesilenie, równodzień, południków, Cztery, równonoc, noc, marca, czerwca, września, planet, Trzy, Dwanaście, Dwa, półkul, grudnia, równików
........................ razy w ciągu roku ustawienie osi ziemskiej umożliwia identyczne oświetlenie obu .........................
Ma to miejsce 21 marca, gdy występuje ........................ wiosenna, i 23 ........................ , gdy występuje równonoc jesienna.
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących pierwszego dnia wiosny na półkuli północnej.
| Prawda | Fałsz | |
| Na Zwrotniku Raka Słońce góruje w zenicie. | □ | □ |
| Na równiku Słońce góruje w zenicie. | □ | □ |
| Na Zwrotniku Koziorożca Słońce góruje w zenicie. | □ | □ |
| Na biegunie północnym Słońce góruje w zenicie. | □ | □ |
| Na biegunie południowym Słońce góruje w zenicie. | □ | □ |
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących przesilenia zimowego na półkuli północnej.
| Prawda | Fałsz | |
| Na północ od Koła podbiegunowego północnego panuje noc polarna. | □ | □ |
| Dzień w Polsce jest najkrótszy w ciągu całego roku. | □ | □ |
| Noc w Polsce jest najdłuższa w ciągu całego roku. | □ | □ |
| Słońce góruje w zenicie nad biegunem. | □ | □ |
| Słońce w Polsce góruje najniżej w ciągu całego roku. | □ | □ |