Co to jest „dojrzewanie”?

Dojrzewanie jest fazą rozwoju: jest to okres przejściowy dla fizycznego i psychicznego rozwoju człowieka między dzieciństwem a dorosłością, którego kulturowym celem jest przygotowanie do przyjęcia dorosłych ról. Zazwyczaj okres dojrzewania przypada na wiek od 12 do 22‑25 lat.

Z biologicznego punktu widzenia okres dojrzewania charakteryzuje się początkiem procesu dojrzałości płciowej i zakończeniem wzrostu fizycznego; oznacza zmiany w narządach płciowych i cechach, takich jak wzrost, waga i masa mięśniowa, a czasem także poważne zmiany we wzroście i dojrzewaniu mózgu.

Poznawczo dorastanie charakteryzuje się rozwojem myślenia abstrakcyjnego, wiedzy i logicznego rozumowania.

Społecznie okres dojrzewania jest okresem przygotowania do kulturowo adekwatnych dorosłych ról społecznych, takich jak bycie pracownikiem lub partnerem w związku. Jest to tak drastyczny etap „zmian”, że wśród określeń opisujących ten okres znajdujemy „kryzys tożsamości”, „normalność bycia nienormalnym”, „psychozę normatywną”, itp.

Dlaczego zachowuję się inaczej niż gdy byłem/am dzieckiem?

Twoje ciało i mózg zmieniają się gwałtownie.

Pojawiają się nowe zachowania, a twoi rodzice i inni członkowie rodziny mogą być przez to sfrustrowani i zirytowani. Prawdopodobnie twoja uwaga będzie niestabilna i trudniej będzie ci się skoncentrować, trudniej będzie ci uzyskać motywację do zadań, o których wykonanie jesteś proszony, i będziesz angażować się w bardziej ryzykowne zachowania zakładające możliwość negatywnych skutków.

Wszystko to są normalne zachowania adaptacyjne i wynikają z zachodzących w mózgu zmian.

Co się dzieje z moim mózgiem?

Mózg to zarówno twardy dysk (budowa), jak i oprogramowanie (funkcje).

Mózg nastolatka różni się od mózgu osoby dorosłej: wciąż się rozwija i  będzie się rozwijał aż do osiągnięcia pełnej dojrzałości w wieku 22‑24 lat.

Największe zmiany w obszarach wolumetrycznych mózgu odpowiedzialnych za samokontrolę, osąd, emocje i organizację zachodzą między okresem dojrzewania a dorosłością. Dlatego mówi się wtedy o trudnościach w  podejmowaniu decyzji, lekkomyślności i wybuchach emocjonalnych, typowych dla zachowania nastolatków.

W wieku młodzieńczym następuje druga faza szybkiego rozwoju mózgu – pierwsza faza miała miejsce w pierwszych 18 miesiącach życia – i wtedy nieużywane połączenia między neuronami w mózgu, zanikają, a te, które są używane, wzmacniają się; jest to proces zwany „przycinaniem”, który sprawia, że mózg staje się bardziej wydajny.

Rozwój mózgu nastolatka może być świadomie kontrolowany przez niego samego: ci, którzy uczą się i ćwiczą organizowanie swoich myśli, rozumienie abstrakcyjnych pojęć i kontrolowanie swoich impulsów, będą kładli neuronalne fundamenty na resztę swojego życia.

Z tego powodu świadome podejmowanie decyzji i przyjmowanie nawyków zdrowego stylu życia w okresie dojrzewania będzie miało wpływ na resztę życia, w takim samym stopniu jak „złe nawyki”. Oto przykład: z badań jasno wynika, że u młodzieży wpływ alkoholu na uczenie się i pamięć jest większy niż u dorosłych. Osoby, które regularnie piją alkohol, mogą odczuwać skutki długoterminowe, łącznie z upośledzeniem funkcjonowania mózgu i długotrwałymi negatywnymi skutkami dla rozwoju mózgu.