Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Współczesna filozofia polityki: problem społeczeństwa masowego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• charakteryzuje postawę „rozpieszczonego dziecka”, według Ortegi y Gasseta typową dla społeczeństwa masowego;

• wymienia cechy reprezentanta elit w ujęciu Ortegi y Gasseta;

• wskazuje przykłady sytuacji, w których klasa rządząca schlebia społeczeństwu masowemu w swoich politycznych deklaracjach;

• dokonuje analizy argumentacji prof. Tadeusza Gadacza dotyczącej epoki bezmyślności.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z filmami zamieszczonymi w lekcji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytania zawartego we wprowadzeniu: Czy współczesne społeczeństwo masowe gotowe jest poprzeć każdego demagoga, który obiecuje mu zaspokojenie potrzeb?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu zawartego w sekcji „Przeczytaj”, jeśli nauczyciel – na podstawie raportu na platformie – uważa, że przygotowanie uczniów jest wystarczające, może pominąć tę czynność. Uczniowie indywidualnie przygotowują odpowiedzi na polecenia:
   – Wyjaśnij, czym się charakteryzuje postawa rozpieszczonego dziecka według Ortegi y Gasseta.
   – Jakie cechy ma reprezentant elit według Ortegi y Gasseta?
   Omówienie wyników na forum klasy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Film edukacyjny”, a następnie odczytuje polecenie: Jakimi argumentami posługuje się prof. Tadeusz Gadacz, żeby udowodnić swoją tezę o epoce bezmyślności, w której żyjemy? Wskaż punkty wspólne argumentacji prof. Gadacza i myśli Ortegi y Gasseta. Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do polecenia nr 1 i ćwiczeń z zakładki „Film edukacyjny”. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania wybrani lub chętni uczniowie udzielają odpowiedzi na polecenie nr 2 z zakładki „Film edukacyjny”: Co jest – z punktu widzenia rozwoju cywilizacji – niewłaściwego w byciu przeciętnym? Krótka dyskusja podsumowująca przedstawione przez uczniów stanowiska.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na wiedzę i nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Spośród współczesnych problemów społeczno‑politycznych wybierz jeden, który twoim zdaniem jest obecnie najistotniejszy. Na jego przykładzie opisz, jak przebiega podział społeczeństwa zaproponowany przez prof. Tadeusza Gadacza.

Materiały pomocnicze:

• José Ortega y Gasset, Bunt mas, Warszawa 2004.

• Kaczocha Włodzimierz, Filozofia społeczna. Wybrane zagadnienia filozoficzno‑teoretyczne oraz empiryczne, Warszawa 2014.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Film edukacyjny” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.