Scenariusz zajęć

Autor: Aleksandra Marszałek‑Harych, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Ćwiczymy zapis równań otrzymywania tlenków

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

3) pisze równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od $1$ do $30$ (synteza pierwiastków z tlenem, rozkład soli, np. ${\text{CaCO}}_3$, i wodorotlenków, np. $\text{Cu}{\left(\text{OH}\right)}_2$).

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

3) pisze równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od $1$ do $30$ (synteza pierwiastków z tlenem, rozkład soli, np. ${\text{CaCO}}_3$, i wodorotlenków, np. $\text{Cu}{\left(\text{OH}\right)}_2$).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia metody jaki można otrzymać wybrany tlenek;

• zapisuje i bilansuje równania reakcji otrzymywania tlenków.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• gra edukacyjna;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• tablety, telefony z Internetem, komputery z głośnikami i słuchawkami;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zainteresowanie i dyskusja. Nauczyciel pyta uczniów: jakimi metodami można otrzymać tlenek węgla($\text{IV}$)?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej. Jakie zasady obowiązują przy zapisywaniu równań reakcji?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Powrót do fazy wstępnej, w której uczniowie wymienili metody otrzymywania tlenku węgla($\text{IV}$) – chętni uczniowie zapisują równania poszczególnych metod otrzymywania wskazanego tlenku z zachowaniem zasad zapisywania równań reakcji chemicznych. Pozostali weryfikują poprawność zapisów na tablicy.

2. Nauczyciel podaje przykład tlenku metalu. Chętne osoby podchodzą do tablicy i ćwiczą zapisywanie równań otrzymywania danego tlenku wszystkimi możliwymi metodami. Pozostali weryfikują poprawność zapisów równań reakcji chemicznych.

3. Nauczyciel rozdaje kolorowe sklerotki. Każdy z uczniów przygotowuje po cztery (różne metody) przykłady reakcji otrzymywania tlenków (bez zbilansowania). Równania te mają przygotować na karteczkach w taki sposób, aby na jednej z nich była lewa strona równania z substratami (jeden kolor), a na drugiej prawa (drugi kolor) strona z produktami reakcji.

4. Uczniowie podchodzą kolejno do nauczyciela (który sprawdza ewentualną poprawność przykładów – jeśli są niepoprawne, muszą je poprawić i przynieść właściwe przykłady) i wrzucają karteczki z substratami do wspólnego pudełka, a karteczki z produktami nauczyciel rozkłada osobno na biurku.

5. Uczniowie podchodzą po kolei i losują z pudełka po jednej karteczce z substratami, po wylosowaniu zapisują substraty i kończą równanie reakcji na tablicy, po czym odnajdują wśród karteczek na biurku odpowiednie produkty reakcji i sprawdzają z zapisem na tablicy. Następnie bilansują równania. I tak aż do wyczerpania przykładów każdy uczeń po kolei.

6. Nauczyciel odsyła uczniów do gry edukacyjnej. Uczniowie w parach ćwiczą zapis i bilansowanie równań reakcji, w wyniku których powstają tlenki.

7. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów poprzez zadawanie przykładowych pytań:

• Co otrzymamy w wyniku rozkładu wodorotlenku metalu?

• Co otrzymamy w wyniku reakcji redukcji nadtlenku sodu sodem i jaki będzie skład ilościowy produktów?

• Jakie tlenki mogą powstawać w reakcji spalania alkanów?

• Jaki obowiązują zasady przy zapisywaniu równań reakcji chemicznych?

2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Dziś nauczyłem/łam się...

• Zrozumiałem/łam, że...

• Zaskoczyło mnie...

• Dowiedziałem/łam się...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudne było dla mnie...
  Dwa ostatnie zdania oceniają trudność omawianego zagadnienia; dzięki nim uczeń dokonuje samooceny swoich wiadomości i umiejętności.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Gra edukacyjna może przydać się uczniom w ramach przypomnienia treści przed sprawdzianem. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać grę jako uzupełnienie luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co otrzymamy w wyniku rozkładu wodorotlenku?

• Co otrzymamy w wyniku reakcji redukcji nadtlenku sodu sodem i jaki będzie skład ilościowy produktów?

• Jakie tlenki mogą powstawać w reakcji spalania alkanów?

• Jaki obowiązują zasady przy zapisywaniu równań reakcji chemicznych?