Autor: Tomasz Marzec

Temat: Kurs logiki: lekcja 46. Rachunek zdań. Część 3: Alternatywa łączna i rozłączna

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Poznasz dwa kolejne funktory prawdziwościowe: alternatywę łączną i rozłączną. 

• Zrozumiesz różnicę między tymi funktorami.

• Przećwiczysz stosowanie obu rodzaju alternatyw.

• Poćwiczysz stosowanie rachunku zdań przy użyciu czterech poznanych już funktorów.

• Pofilozofujesz z Orygenesem na temat zastosowania alternatywy do analizy filozoficznej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zna i stosuje dwa funktory prawdziwościowe: alternatywę łączną i rozłączną;

• rozumie różnicę między tymi funktorami;

• stosuje rachunek zdań przy użyciu czterech poznanych już funktorów;

• filozofuje z Orygenesem na temat zastosowania alternatywy do analizy filozoficznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie dwóch przykładów zdań – zasłyszanych w mediach lub własnego autorstwa – z użyciem słów lub, albo czy bądź.

Faza wstępna

1. Podanie tematu i celu lekcji. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o odczytanie przygotowanych zdań.

2. Po wysłuchaniu każdego kolejnego przykład prowadzący pyta o sens użycia każdego lub, albo lub bądź w poszczególnych zdaniach.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

2. Nauczyciel dobiera uczniów w trzyosobowe grupy. Każda z nich ma za zadanie przygotować dziesięć kartoników wielkości kart do gry z napisami w języku rachunku zdań według następujących reguł:
   – każdy napis ma jedną zmienną zdaniową lub dwie zmienne zdaniowe;
   – można używać trzech zmiennych zdaniowych: p, q i r;
   – każdy napis ma od zera do dwóch funktorów prawdziwościowych;
   – każdy napis stanowi spójne logicznie zdanie.
   Kartoniki mogą być wcześniej przygotowane przez nauczyciela.

3. Rozpoczyna się gra. Pierwsza grupa kładzie wybraną kartę na stole. Następna ma za zadanie położyć obok kartę, która stanowi prawdziwą koniunkcję z kartą, która została wyłożona. Jeśli to zrobi, analogiczne zadanie przechodzi na następną grupę. Jeśli któraś drużyna nie będzie już miała odpowiedniej karty do wyłożenia, to grupa, która ostatnia wykonała ruch, zdobywa tyle punktów, ile aktualnie kart znajduje się na stole. Kolejną turę rozpoczyna drużyna, która nie wyłożyła karty. Gra toczy się tak długo, aż któraś grupa pozbędzie się wszystkich kart. Wygrywa ta, która zdobyła najwięcej punktów.

4. Nauczyciel ogłasza wyniki gry i komentuje jej przebieg, zwracając uwagę na specyfikę poszczególnych funktorów.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólnie z uczniami poddaje refleksji proces dydaktyczny: czego się uczniowie nauczyli, czy osiągnęli założone cele?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Baer U., Gry dyskusyjne, Lublin 2000.

• Orygenes, O zasadach, tłum. S. Kalinkowski, Kraków 1996.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.