Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Podstawy absolutyzmu. W stronę absolutyzmu oświeconego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie absolutyzmu i absolutyzmu oświeconego;

• tłumaczy, na jakich zasadach uznaje się monarchę za oświeconego;

• analizuje, czy i w jaki sposób władcy realizowali zasadę „służenia obywatelom i państwu”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Prosi o przygotowanie pytań związanych z wyświetlonym tematem zajęć. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wprowadza uczniów w temat, zadając im pytanie: Z czym kojarzy wam się absolutyzm i władca absolutny? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, jedna osoba może je zapisywać na tablicy. Nauczyciel odnosi się do propozycji uczniów i omawia ideę absolutyzmu i rządów absolutystycznych, podaje przykłady władców ją realizujących.

2. Praca z pierwszym multimedium („Prezentacja multimedialna”). Nauczyciel zapowiada, że mówiąc o absolutyzmie, należy też mieć na uwadze pojęcie absolutyzmu oświeceniowego. Poleca, aby uczniowie, pracując w parach, zapoznali się z materiałami źródłowymi zawartymi w prezentacji multimedialnej. Pierwszy uczeń z pary analizuje teksty slajdów 1, 3 i 5, natomiast drugi – 7, 9 i 10. Każda z osób przygotowuje notatki, aby móc po ustalonym przez nauczyciela czasie przekazać najważniejsze informacje koledze lub koleżance z pary.

3. Gdy uczniowie wymienią się informacjami, nauczyciel prosi, aby wykonali w parach polecenie 2: „Na podstawie przytoczonych tekstów źródłowych odnoszących się do klasycznego absolutyzmu francuskiego i absolutyzmu oświeconego wskaż i opisz podobieństwa oraz różnice występujące między tymi obiema formami rządów”. Wybrana lub wskazana para przedstawia propozycję swojej odpowiedzi, nauczyciel odnosi się do niej, dopowiadając w miarę potrzeb dodatkowe informacje.

4. Praca z drugim multimedium („Film”). Nauczyciel odtwarza drugi z filmów, a po jego emisji prosi, aby uczniowie indywidualnie wykonali polecenie 5: „Przedstaw cechy absolutyzmu oświeconego. Czy zgadzasz się z tezą wysuniętą przez eksperta, iż lepszym określeniem dla tego ustroju byłoby określenie „absolutyzm doby oświecenia”? Odpowiedź uzasadnij”. Wskazuje jedną osobę, która udziela odpowiedzi. Pozostali uczniowie mogą dopowiadać informacje, jeśli uznają, że warto coś dodać do odpowiedzi koleżanki lub kolegi.

5. Jako uzupełnienie uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 3. Wspólne omawianie odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel poleca, aby wybrany uczeń podsumował zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności. Wraca do pytań, które uczniowie zapisali na początku zajęć, i ustala, czy uzyskali na nie odpowiedzi. Jeśli nie – wspólnie z uczniami poszukuje wyjaśnienia.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia pracę uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne 4 i 5 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Zapoznaj się z pierwszym filmem z sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do niego polecenia.

Materiały pomocnicze:

Europa i świat w epoce oświeconego absolutyzmu, red. J. Staszewski, Warszawa 1991.

S. Grodziski, Habsburgowie. Dzieje dynastii, Wrocław 1998.

H. Wereszycki, Historia Austrii, Wrocław 1986.

Wskazówki metodyczne:

Informacje z sekcji „Prezentacja multimedialna” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w grupach, a także do przygotowania się przez uczniów do lekcji powtórkowej dotyczącej np. Rzeczpospolitej i jej sąsiadów w I poł. XVIII wieku.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 6 - Mitologiczny portret młodego Ludwika XIV; Charles Poerson; domena publiczna, Wikimedia Commons.