Autor: Paulina Król

Temat: Uczucia i pieniądze. Lalka Bolesława Prusa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wymienia rodzaje uczuć, jakie żywią bohaterowie Lalki;

• wyjaśnia, jakie znaczenie mają kwestie finansowe w kontekście powieści;

• analizują zachowania i stosunek poszczególnych bohaterów Lalki do uczuć oraz pieniędzy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• 6 Myślowych Kapeluszy Edwarda de Bono.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny;

• brystol.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Nauczyciel prosi uczniów o odnalezienie cytatów, w którym widoczne są zachowania i stosunek poszczególnych bohaterów Lalki do uczuć oraz pieniędzy.

2. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał „Uczucia i pieniądze. Lalka Bolesława Prusa” i prosi o zapoznanie się z materiałem w sekcji „Schemat”.

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel wspólnie z uczniami oczytuje temat lekcji. Ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel rozpoczyna krótką rozmowę wprowadzającą: Jaki stosunek do pieniędzy mają bohaterowie?. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie 1 w sekcji „Sprawdź się”. Tym samym nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji.

3. Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie sekcji „Przeczytaj”.

Faza realizacyjna

1. W tej fazie uczniowie będą pracować metodą 6 kapeluszy Edwarda de Bono. Będą omawiać wątek miłości i pieniędzy w Lalce. Nauczyciel prosi uczniów o podzielenie się na grupy. Każda z nich otrzymuje brystole z namalowanym kapeluszem. Do każdego kapelusza uczniowie „wrzucają” zebrany materiał:
   Grupa 1: Kapelusz biały – fakty - rzeczowa prezentacja zjawiska, obiektywna wiedza na zadany temat; np. krótka prezentacja wątku miłości i pieniędzy, informacje o świecie przedstawionym, okoliczności, w których wątki się pojawiają;
   Grupa 2: Kapelusz czerwony – emocje - subiektywna, emocjonalna ocena zjawiska; odczucia wyrażane „na gorąco” bez konieczności ich uzasadniania; np. Co budzi radość i entuzjazm? Co powoduje niepokój, strach, obawę czy smutek?
   Grupa 3: Kapelusz czarny – pesymizm – ukazanie negatywnych stron zjawiska, doszukiwanie się problemów zagrożeń; np. wyszukiwaanie wad, mankamentów, krytyka zjawiska, koncentrowanie się na słabych punktach;
   Grupa 4: Kapelusz żółty – optymizm - ukazanie pozytywnych stron zjawiska, doszukiwanie się zalet, atutów, korzyści;,
   Grupa 5: Kapelusz zielony – możliwości – dodanie nowych pomysłów związanych z rozważanym tematem, rozważanie co by było, gdyby..., uciekanie od utartych rozwiązań, znanych dróg.
   Grupa 6: Kapelusz zielony – analiza – grupa przewodnicza dyskusji, kontrolująca przebieg wykonywanych zadań; pilnuje przestrzegania zasad, łagodzi spory. Zbiera informacje i tworzy z nich obraz całościowy.

2. Uczniowie wyświetlają sekcję „Schemat” i przypominają zawarte w niej informacje. Następnie wykonują polecenie 2. Następuje wspólne odczytanie propozycji pozwiązań. Nauczyciel komentuje.

3. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą pracować na podstawie ćwiczeń zamieszczonych w sekcji „Sprawdź się”. Następnie prosi o zapoznanie się z treścią ćwiczenia 3. Uczniowie uzupełniają mapę swoimi propozycjami.

4. Uczniowie zapoznają się z fragmentem Lalki do ćwiczenia 6 i 7. Następnie w parach rozwiązują ćwiczenie. Każda osoba z pary przedstawia jedno ćwiczenie. Następuje prezentacja odpowiedzi: osoby przydzielone do poszczególnych ćwiczeń przedstawiają swoje propozycje, a nasuczyciel komentuje.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie lekcji i dokończenie zdania: Na dzisiejszej lekcji został przedstawiony temat: .... Dowiedziałem/dowiedziałam się, że .... Nauczyciel zwraca uwagę na nabyte umiejętności.

2. Uczniowie wskazują poprawne odpowiedzi w ćwiczeniu 2, w sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

1. Wyjaśnij, w jaki sposób w Lalce splatają się uczucia rodzicielskie i kwestie finansowe. Wskaż różnice pomiędzy zależnością finansów od miłości rodzicielskiej i romantycznej.

Materiały pomocnicze:

• Paweł Tomczok, Dyskurs monetarny w „Lalce” Bolesława Prusa, „Napis” 2015.

• Henryk Markiewicz, „Lalka” Bolesława Prusa, Warszawa 1967.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do podsumowania lekcji.