Autor: Tomasz Mazur

Temat: Kurs logiki: lekcja 48. Rachunek zdań. Cz. 5: Implikacja

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Poznasz funktor prawdziwościowy implikacji.

• Zrozumiesz specyfikę i pewną zagadkowość konstrukcji matrycy funktora implikacji.

• Poćwiczysz stosowanie funktora implikacji osobno oraz razem z innymi funktorami.

• Pofilozofujesz razem z Karlem Raimundem Popperem na temat zasady falsyfikowalności i zastosowania funktora implikacji w naukach przyrodniczych.

Cele operacyjne. Uczeń:

• poznaje funktor prawdziwościowy implikacji;

• rozumie specyfikę i zagadkowość konstrukcji matrycy funktora implikacji;

• stosuje funktor implikacji osobno oraz razem z innymi funktorami;

• filozofuje razem z Karlem Raimundem Popperem na temat zasady falsyfikowalności i zastosowania funktora implikacji w naukach przyrodniczych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• animacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

1. Nauczyciel prosi uczniów o podanie własnej definicji lub możliwie precyzyjnego wyjaśnienia sformułowania: jeżeli..., to....

Faza wstępna:

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Nauczyciel prosi wybranych uczniów zaprezentowanie pracy domowej – podane odpowiedzi komentuje, naprowadzając uczniów na sens logicznej implikacji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

2. Uczniowie kontynuują grę z poprzednich dwu lekcji, ale z dodaniem ostatniego funktora prawdziwościowego, mianowicie funktora implikacji. Przypomnienie zasad gry:
   Nauczyciel dobiera uczniów w trzyosobowe grupy. Każda grupa ma za zadanie przygotować dziesięć kartoników z napisami w języku rachunku zdań wedle następujących reguł: -każdy napis posiada jedną lub dwie zmienne zdaniowe; -można używać trzech zmiennych zdaniowych: p, q i r;
   - każdy napis posiada od zera do dwóch funktorów prawdziwościowych;
   - każdy napis stanowi spójne logicznie zdanie.
   Kartoniki, najlepiej w kształcie kart do gry, mogą być wcześniej przygotowane przez nauczyciela.
   Rozpoczyna się gra, która polega na tym, że pierwsza grupa kładzie kartę na stole. Zakładamy, że działanie na karcie ma wartość logiczną prawdy. Za każdym razem, gdy na stole pojawia się nowa zmienna zdaniowa, grupa, która ją kładzie, określa jej wartość logiczną. Następna grupa ma za zadanie położyć obok kartę, której wartość stanowi prawdziwą koniunkcję z wartościami kart leżących już na stole. Jeśli to zrobi, analogiczne zadanie przechodzi na następną grupę. Jeśli któraś grupa nie będzie już miała czego położyć, to grupa, która jako ostatnia z powodzeniem położyła kartę, zdobywa tyle punktów, ile aktualnie leży kart na stole. Od tego momentu gra jest kontynuowana przez grupę, która nie położyła karty – teraz ta grupa kładzie pierwszą kartę. Gra toczy się tak długo, aż któraś grupa pozbędzie się wszystkich kart. Wygrywa grupa, która zdobyła najwięcej kart.

3. Nauczyciel ogłasza wyniki gry i komentuje jej przebieg, zwracając uwagę na specyfikę poszczególnych funktorów, w szczególności funktora implikacji.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

Praca domowa:

1. Zadaniem ucznia jest wykonanie przygotowanych przez nauczyciela ćwiczeń utrwalających znajomość czterech poznanych do tej pory funktorów prawdziwościowych (na wzór ćwiczeń 7–10 z materiału).

Materiały pomocnicze:

• Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.

• Dlaczego filozofia? Filozofia a świat współczesny, doświadczenia źródłowe, drogi do filozofii, „Filo‑Sofija” 26(2014/3), s. 237–256.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Przeczytaj” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.