SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Przyczyny powstawania rowów oceanicznych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1. Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.

2. Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

2. Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego świata.

4. Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda – człowiek – gospodarka.

III. Kształtowanie postaw.

1. Rozwijanie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna.

3. Rozumienie pozautylitarnych wartości elementów środowiska geograficznego i krajobrazów.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.

Uczeń:

9) wyjaśnia wpływ procesów geologicznych na powstanie głównych struktur tektonicznych i ukształtowanie powierzchni Ziemi na wybranych przykładach.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polegają procesy kształtowania rzeźby dna oceanicznego,

• wymienia formy rzeźby dna oceanicznego,

• określa czynniki wpływające na powstawanie form rzeźby dna oceanicznego,

• określa rozmieszczenie dużych form rzeźby dna oceanicznego.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, atlas, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Migoń P., Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

Mizerski W., Geologia dynamiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie do tematu lekcji poprzez omówienie/przypomnienie procesów endogenicznych kształtujących rzeźbę powierzchni Ziemi; pytania sprawdzające poziom przygotowania uczniów.

Faza realizacyjna

• Prośba do uczniów o przeczytanie tekstu e‑materiału.

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest przeanalizowanie grafik interaktywnych dotyczących form rzeźby dna oceanicznego, czynników wpływających na ich powstawanie i ich rozmieszczenia, wykonanie poleceń, a następnie przedstawienie rezultatów na forum klasy.

• Wyświetlenie na ekranie grafiki przedstawiającej procesy powstawania rzeźby den oceanicznych – pogadanka nauczyciela prowadzona w interakcji z uczniami, której celem jest zidentyfikowanie form rzeźby widocznych na schemacie oraz określenie:

  • czynników kształtujących rzeźbę den oceanicznych,

  • przebiegu procesów powstawania rowów, grzbietów i basenów śródoceanicznych

  • skutków tych procesów na obszarach otaczających, morskich i lądowych.

• Podział uczniów na 6 grup (liczebność i skład osobowy określa nauczyciel); poszczególne grupy analizują poszczególne formy rzeźby den oceanicznych – rowy (2 grupy), grzbiety (2 grupy) i baseny śródoceaniczne (2 grupy); grupy pracują niezależnie od siebie; przy mniejszej liczbie uczniów podział na 3 grupy, każda analizuje inną formę.

• Wyświetlenie na ekranie grafiki przedstawiającej rozmieszczenie ważniejszych form rzeźby den oceanicznych (alternatywnie uczniowie korzystają z komputerów lub tabletów).

• Kilkuminutowa praca w grupach z wykorzystaniem e‑materiału i atlasu; uczniowie:

  • określają przyczyny powstawania wskazanej przez nauczyciela formy,

  • analizują jej rozmieszczenie, zwracając uwagę na relacje przestrzenne z innymi formami rzeźby den oceanicznych.

• Przedstawienie na forum klasy rezultatów pracy w grupach; nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia, zadaje pytania ukierunkowujące.

• Dyskusja z udziałem wszystkich uczniów mająca charakter kompleksowego podsumowania informacji dotyczących przyczyn powstawania wielkich form ukształtowania dna oceanicznego i określenia ogólnych prawidłowości decydujących o ich rozmieszczeniu; nauczyciel moderuje dyskusję, wprowadza uzupełnienia.

• Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Praca pisemna: porównaj cechy ukształtowania dna Oceanu Spokojnego, Atlantyckiego i Indyjskiego. Zwróć uwagę na przebieg grzbietów oceanicznych, głębokość i lokalizację rowów oceanicznych oraz wielkość i położenie basenów oceanicznych. Określ podobieństwa i różnice, podaj ich przyczyny.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafiki interaktywne zawarte w e‑materiale mogą być wykorzystane podczas innych, zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących różnych zagadnień związanych z litosferą i procesami ją kształtującymi (zakres podstawowy: V. 1, V. 2; zakres rozszerzony: V. 8, V. 9). Znajdą one zastosowanie także podczas samodzielnej pracy ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego litosfery (zakres podstawowy i rozszerzony: V).