Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: William Wordsworth – piewca angielskiej Krainy Jezior

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;

Lektura obowiązkowa

14) wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej, w tym wybrane wiersze angielskich poetów jezior;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

poznaje założenia programowe angielskich poetów jezior,
charakteryzuje stosunek Williama Wordswortha do przyrody,
dokonuje interpretacji wierszy Samotna żniwiarka i Świat ludzkich spraw zbyt wiele dla nas znaczy,
wyjaśnia, jakie wspólne przesłanie płynie z wierszy Samotna żniwiarka i Świat ludzkich spraw zbyt wiele dla nas znaczy.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
dyskusja;
mapa myśli;
przekład intersemiotyczny.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Nauczyciel prosi, by uczniowie przeczytali wiersze Williama Wordswortha zamieszczone w sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji, rozpoczynając od pytania: dlaczego poeci jezior poszukiwali inspiracji w naturze?

Faza realizacyjna:

Nauczyciel poleca, by podzielili się na 4 grupy, każda z nich przygotowuje się do wykonania innych zadań:
Grupa 1. Wywiad. Zbierzcie materiały dotyczące okoliczności powstania wierszy Samotna żniwiarka oraz Świat ludzkich spraw zbyt wiele dla nas znaczy. Zastanówcie się nad odpowiedziami na pytania:
– Jaki wpływ na powstanie utworów ma biografia autora?
– W jaki sposób realizują założenia poetów jezior?
Przygotujcie kilkuminutową scenkę, w której zaprezentujecie wywiad z poetą.
Grupa 2. Mapa myśli. Wykonajcie mapę myśli wokół motywów obecnych w tekstach (np. motyw apoteozy natury, marności wartości doczesnych, antyurbanizmu).
Grupa 3. Piramida priorytetów. Zastanówcie się, o jakich wartościach wspomina poeta. Dokonajcie ich hierarchizacji i zbudujcie piramidę. Przygotujcie uzasadnienie wybranego układu.
Grupa 4. Przekład intersemiotyczny. Przygotujcie wybór dzieł malarskich korespondujących z analizowanymi w lekcji utworami poetyckimi: Samotna żniwiarka i Świat ludzkich spraw zbyt wiele dla nas znaczy. Uzasadnijcie wybór materiału ikonograficznego.
Prezentacja. Poszczególne zespoły przedstawiają efekty swojej pracy. Pozostali uczestniczy zajęć komentują wystąpienia grup, mogą też zadawać pytania.
Omówienie. Uczniowie wypowiadają się na temat współpracy, dzielą się refleksjami na temat wierszy Wordswortha, odpowiadają na ewentualne pytania. Nauczyciel komentuje i ocenia poszczególne prezentacje.
Praca indywidualna. Nauczyciel prosi uczniów o samodzielne wykonanie wybranych ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie mogą wybrać ćwiczenia dotyczące analizy jednego z wierszy Wordswortha. Podczas pracy może im towarzyszyć muzyka (propozycja w materiałach dodatkowych).
Dzielenie się wiedzą. Uczniowie po wykonaniu ćwiczeń porównują swoje odpowiedzi, wymieniają się refleksjami.

Faza podsumowująca:

W ramach podsumowania lekcji uczniowie, biorąc udział w dyskusji, poszukują odpowiedzi na pytanie z ćw. 10: jakie wspólne przesłanie mogą mieć dla współczesnego odbiorcy oba wiersze Williama Wordswortha: Samotna żniwiarka i Świat ludzkich spraw zbyt wiele dla nas znaczy.

Praca domowa:

Zanotuj swoje refleksje dotyczące pytania z ćw. 10 omówionego w czasie lekcji.

Materiały pomocnicze:

Koncert Eydís Evensen, Full Performance (Live on KEXP at Home), dostępny w internecie.
Aleksandra Okopień‑Sławińska, Semantyka wypowiedzi poetyckiej, Kraków 2001.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się