Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Uniwersalny charakter Burzy, czyli dzieło Szekspira według Krzysztofa Warlikowskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• pozna sylwetkę współczesnego reżysera teatralnego Krzysztofa Warlikowskiego;

• wyjaśni, w jaki sposób reżyser rozumie wyrażenie „uwspółcześnianie Szekspira”;

• wskaże w scenicznej realizacji Burzy odniesienia do współczesnej sytuacji w Polsce;

• porówna teatralną realizację wybranej postaci z Szekspirowskiej Burzy z jej malarską interpretacją.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie na co najmniej dwa tygodnie przed lekcją zapoznają się z Burzą Williama Szekspira oraz przedstawieniem w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego.

2. Nauczyciel przekazuje uczniom fragment tekstu Katarzyny Cholewińskiej Wszyscy jesteśmy Kalibanami: (post)kolonialne wizje latynoamerykańskiego podporządkowania:
   Burza, jeden z ostatnich dramatów Williama Szekspira, to dzieło, które zostało rzeczywiście docenione dopiero wiele lat po śmierci swojego autora. Oryginalnie uznana za sztukę co najwyżej przeciętną, współcześnie stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych utworów Szekspira. Swoją popularność zawdzięcza przede wszystkim postkolonialnym interpretacjom opisanych w niej relacji między kolonizatorami a skolonizowanymi, ale to nie postkolonialiści jako pierwsi odkryli ją na nowo. Burzę zaczęto odczytywać ponownie już w XIX wieku. W 1878 roku Ernest Renan jako pierwszy posłużył się postacią Kalibana dla ukazania problemu niezwiązanego bezpośrednio z opowiedzianą przez Szekspira historią. W swoim dramacie Kaliban. Dalszy ciąg „Burzy” uczynił z Kalibana przedstawiciela ludu, który przejmuje władzę, jest jednak całkowicie niezdolny
   do sprawowania rządów.

   Zadaniem uczniów jest wyjaśnienie, kim jest Kaliban oraz przygotowanie notatki wyjaśniającej kontekst kolonizacji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej albo przy użyciu rzutnika temat lekcji. Następnie wprowadza w niego uczniów, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólne omówienie celów lekcji.

2. Prowadzący zajęcia prosi uczniów o zaprezentowanie prac przygotowanych w domu. Chętne osoby omawiają informacje.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się po cichu z informacjami z tekstu głównego. Następnie odpowiadają na pytania nauczyciela:
   - Kim jest Krzysztof Warlikowski?
   - W jaki sposób Warlikowski zmierzył się z utworem Szekspira?

2. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Ilustracja interaktywna”. Następnie na forum klasy nauczyciel prezentuje materiał multimedialny. Uczniowie indywidualnie wyjaśniają, w jaki sposób reżyser kompletuje obsadę swoich spektakli. Następnie w parach na podstawie fragmentów wywiadu Piotra Gruszczyńskiego z Krzysztofem Warlikowskim omawiają, jak reżyser odnosi się do wyrażenia „uwspółcześnianie Szekspira”.

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy po kolei polecenia nr 1. i 2. Uczniowie wykonują polecenia w parach. Zespół klasowy zostaje podzielony na 4‑osobowe grupy, które rozwiązują zadania na czas. Najszybsza grupa przedstawia swoje propozycje i omawia je na forum klasy. Pozostali uczniowie weryfikują przedstawione odpowiedzi. Jeśli są one poprawne, grupa wygrywa.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia 1- 3 z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Następnie porównują wizerunek postaci Kalibana kreowanego w spektaklu Warlikowskiego przez Renate Jett z interpretacją malarską oraz wizjami innych reżyserów. Wskazują podobieństwa i różnice.

Praca domowa:

1. Na podstawie znajomości spektaklu oraz wiadomości zamieszczonych w lekcji opisz sceny, w których reżyser bezpośrednio odnosi się do „spraw polskich”. Wymień wydarzenia, sytuacje, postaci, elementy scenografii oraz fragmenty muzyczne, które Warlikowski wplata w swoje przedstawienie, a które mają swoje odniesienie w polskiej historii i współczesności.

Materiały pomocnicze:

• Katarzyna Cholewińska, Wszyscy jesteśmy Kalibanami: (post)kolonialne wizje latynoamerykańskiego podporządkowania, Uniwersytet Warszawski 2015.

• https://teatr-pismo.pl/7364-modlitwa-czy-apel-do-publicznosci-przeklady-epilogu-burzy/

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do podsumowania lekcji.