Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Powstanie warszawskie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia przyczyny wybuchu powstania warszawskiego;

• analizuje, dlaczego ten zryw zbrojny w okupowanej stolicy zakończył się klęską;

• wyjaśnia skutki upadku powstania dla mieszkańców Warszawy i powstańców, ale również dla przyszłości państwa polskiego;

• analizuje oceny powstania prezentowane przez historyków.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Powstanie warszawskie”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i nagraniem filmowym w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby przygotowali prezentację w oparciu o informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj” oraz filmu, aby w fazie wstępnej przedstawić ją na forum klasy.

3. Dwóch uczniów (ochotników) ma za zadanie przygotować krótką prezentację z relacjami uczestników powstania warszawskiego - zarówno powstanców, jak i mieszkańców Warszawy, którzy nie brali udziału w walkach. Nauczyciel może podpowiedzieć im, gdzie znajdą źródła do swojej pracy.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat oraz cel zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia planowany przebieg zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. W kolejnym kroku swoją pracę prezentują uczniowie, którzy opracowali wspomnienia powstańców i mieszkańców Warszawy z czasów powstania.

3. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Wybrana osoba czyta polecenie nr 2: „Wskaż dzielnice, których w ogóle nie udało się zdobyć powstańcom” oraz polecenie nr 3: „Wskaż dzielnice, które utrzymały się najdłużej”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia je.

Faza podsumowująca:

1. Prowadzący, nawiązując do obejrzanego przez uczniów filmu i wiedzy uczniów, poleca, aby przedstawili oni bilans powstania warszawskiego, a także wyjaśnili, dlaczego w czasie powstania doszło do tak dużych strat ludnościowych oraz zniszczeń materialnych. Zadaje im pytanie: Jak oceniacie powstanie warszawskie? Czy uważacie, że decyzja o jego wybuchu była słuszna? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, mogą krótko dyskutować.

2. Na zakończenie prowadzący omawia słownie pracę uczniów podczas zajęć, ocenia również zaprezentowane przez nich prace.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Jan M. Ciechanowski, Powstanie Warszawskie, Pułtusk‑Warszawa 2009.

W. Bartoszewski, Pisma wybrane tom 1 1942‑1957, oprac. Andrzej Krzysztof Kunert, Kraków 2007.

N. Davies, Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków 2010.

J. Nowak‑Jeziorański, Kurier z Warszawy, Kraków 2019.

Strona internetowa Stowarzyszenia Pamięci Powstania Warszawskiego 1944 (www.sppw1944.org)

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Mapa interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i wykorzystać zawarte tam informacje w swojej prezentacji. Mogą również podczas fazy realizacyjnej pracować z mapą interaktywną indywidualnie albo w parach.