Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Tajemnica życia i śmierci – rozważania o znikomości ludzkiego losu w noweli Maska Śmierci Szkarłatnej Edgara Allana Poego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Tajemnica życia i śmierci – rozważania o znikomości ludzkiego losu w noweli Maska Śmierci Szkarłatnej Edgara Allana Poego”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i następnie rozwiązanie ćwiczenia nr {...} zawartego w sekcji „Sprawdź się”.

2. Recytacja. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują się do głośnego czytania utworu w e‑materiale: {...} z elementami aktorskiej interpretacji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie.

2. Analiza i interpretacja tekstu. Wybrane wcześniej osoby – eksperci przedstawiają na forum zebrane informacje. W następnych krokach będą pełnić funkcję liderów grup. Klasa zostaje podzielona na zespoły 5–6‑osobowe. Każda grupa dostaje zestaw poleceń do opracowania:
   – Wstępne rozpoznanie. Określenie elementów świata przedstawionego w analizowanym fragmencie: postaci, akcja, czas. Umieszczenie tych elementów w kontekście całości utworu.
   – Identyfikacja problemu poruszonego w analizowanym fragmencie. Wskazanie jego przyczyn i skutków.
   – Sformułowanie notatki z tezą interpretacyjną na temat fragmentu utworu.
   – Przywołanie kontekstów: historycznoliterackich, filozoficznych, estetycznych oraz wynikających z własnego doświadczenia ucznia.
   Eksperci koordynują pracę swoich zespołów. Po ukończeniu zadania następuje wspólne omówienie wniosków.

3. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium zawarte w sekcji „Audiobook”. Uczniowie odczytują polecenie: {...} i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

4. Ćwiczenie umiejętności. Uczniowie pracują indywidualnie i rozwiązują ćwiczenia nr {...}. Po wykonaniu zadania nauczyciel wyświetla na tablicy wybrane odpowiedzi i następuje ich omówienie.

5. Nauczyciel wyświetla na tablicy po kolei ćwiczenia nr {...}. Zespół klasowy zostaje podzielony na 4‑osobowe grupy, które rozwiązują zadania na czas. Najszybsza grupa przedstawia swoje propozycje i omawia je na forum klasy. Pozostali uczniowie weryfikują przedstawione odpowiedzi. Jeśli są one poprawne, grupa wygrywa.

6. Kolejne ćwiczenie {...} uczniowie wykonują indywidualnie. Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Następnie uczniowie w parach dyskutują porównując swoje odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np. {...}

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Wyjaśnij, jak rozumiesz aluzję literacką związaną z imieniem głównego bohatera noweli Maska Śmierci Szkarłatnej, które Poe zaczerpnął z dramatu Williama Szekspira Burza. Szekspirowski Prospero to książę Mediolanu, który po wygnaniu osiada na bezludnej wyspie. Dzięki znajomości magii, Prospero panuje nad różnymi istotami i kreuje rzeczywistość. Finalnie wyrzeka się magii i wypowiada słynną kwestię:
   William Szekspir
   Burza
   Akt 4, scena 1
   Igraszki nasze skończone Aktorzy,
   Jak ci mówiłem, to wszystko są duchy,
   Które w powietrzu we mgłę się rozwiały.
   Tak jak nietrwała budowa tej złudy,
   Tak wieże chmur sięgające, olbrzymie
   Pałace, piękne świątynie, glob cały
   I wszystko na nim w nicość się obróci
   I niby zwiewne widowisko zniknie
   Bez śladu. Myśmy z tej samej materii,
   Co mary senne, i krótkie to życie
   Kończy się snem.

   Źródło: William Szekspir, Burza, tłum. Zofia Siwicka.

Materiały pomocnicze:

• https://kulturanacodzien.pl/2019/10/07/czy‑lubicie‑sie‑bac‑przerazajacy‑i-fascynujacy‑edgar‑allan‑poe/

• https://dzieje.pl/kultura‑i-sztuka/s‑studniarz‑edgar‑allan‑poe‑nie‑pisal‑staroswieckim‑jezykiem‑byl‑poeta

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.