Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Alma Mater Cracoviensis

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• ustala, dlaczego Akademia Krakowska jest znana jako Uniwersytet Jagielloński;

• porównuje studiowanie w średniowiecznej Polsce ze studiowaniem współcześnie;

• wyjaśnia, dlaczego o Uniwersytecie Jagiellońskim mówi się, że stał się „nauk przemożną perłą”;

• rozszyfrowuje symbole używane w związku z Akademią Krakowską.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat i cele zajęć oraz ustala kryteria sukcesu.

2. Następnie inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Może zadać uczniom pytania: czy wiedzą, co oznacza sformułowanie „Alma Mater Cracoviensis”? Z czym kojarzy im się Akademia Krakowska? A z czym Uniwersytet Jagielloński? Zapowiada, że w toku lekcji poszerzą swoją wiedzę o tym, jak wyglądało studiowanie na polskiej uczelni w późnym średniowieczu i na początku odrodzenia.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery lub osiem grup, każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 i 5 – „Niechaj otworzy się orzeźwiające źródło”;

• grupa 2 i 6  – Od upadku do rozkwitu;

• grupa 3 i 7 – „Nauk przemożnych perła”;

• grupa 4 i 8 – „Znajomość przeszłości […] równa się cnocie”.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą pracować z multimedium i analizować przebieg nauki na krakowskiej uczelni. Wybrana osoba czyta polecenie 1 z sekcji „Prezentacja multimedialna”: „Porównaj studiowanie dziś i w średniowieczu. Wskaż podstawowe różnice i podobieństwa. Zwróć uwagę na to, czy uniwersytet średniowieczny obejmował – tak jak dzisiejszy – kształcenie na szczeblu wyższym? Kto mógł studiować, jak wyglądało życie studentów, jakie przedmioty wykładano i w jaki sposób?”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie w parach opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) pary prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia wypowiedź, udziela także uczniom informacji zwrotnej.

3. Podsumowaniem tej części zajęć może być opracowanie przez uczniów dwóch map myśli z głównymi hasłami „Uniwersytet w średniowieczu” oraz „Uniwersytet współczesny”. Poszczególne boczne zagadnienia mogą dotyczyć np. studentów (kto może studiować), kadry nauczycielskiej, wykładanych przedmiotów, sposobu organizacji zajęć itp.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1–5 z sekcji „Sprawdź się” (analizują teksty i ilustracje związane z rolą Akademii Krakowskiej i Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz literaturą w późnym średniowieczu). Następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania nauczyciel poleca uczniom wykonać w parach ćwiczenie 6. Jedna z par (wskazana lub wylosowana) przedstawia swoje rozwiązanie. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 2 z sekcji „Prezentacja multimedialna”: „Wyobraź sobie, że jesteś jednym ze studentów, który w 1409 r. przybył do Krakowa, by podjąć naukę. Piszesz list do rodziny mieszkającej w okolicach Przemyśla o tym, jakie masz wrażenia z pierwszych dni nauki i pobytu w Krakowie”.

Materiały pomocnicze:

Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, PWN, Warszawa 1997.

J. Ptaśnik, Obrazki z życia żaków krakowskich, nakł. Towarzystwa Miłośników Historyi i Zabytków Krakowa, Kraków 1900.

T. Michałowska, Średniowiecze, PWN, Warszawa 1999.

S. Szczur, Historia Polski. Średniowiecze, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2002.

Wskazówki metodyczne:

• Cały e‑materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. Wtedy uczniowie zapoznają się z informacjami w sekcji „Prezentacja multimedialna” i przygotowują swoje propozycje odpowiedzi. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.