Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Młodsza Europa między Rzymem a Konstantynopolem. Powstanie pierwszych państw słowiańskich.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• ustosunkowuje się do stwierdzenia, że Polska należy do Młodszej Europy;

• wyjaśnia, dlaczego na słowackiej monecie 2 euro znaleźli się święci, Cyryl i Metody;

• określa części wspólne obszarów, które w swojej historii znajdowały się pod panowaniem Samona, Asparucha, Mojmirowiców, Przemyślidów, Arpadów i Rurykowiczów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Młodsza Europa między Rzymem a Konstantynopolem. Powstanie pierwszych państw słowiańskich.”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Linia chronologiczna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć, przejście do wspólnego ustalenia kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem.
   Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

2. Praca z multimedium („Linia chronologiczna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 1: „Zapoznaj się z osią czasu oraz informacjami zawartymi w poniższej harmonii. Następnie wykonaj polecenie. Jakie znaczenie miało przyjęcie chrztu przez kraj ?”. Poleca uczniom, aby podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

3. Nauczyciel czyta polecenie 2: „Wyjaśnij, jakie były bezpośrednie skutki oraz znaczenie chrystianizacji państw środkowo‑wschodniej Europy.” i poleca uczniom, aby wykonali je w parach. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują następujące zadania na czas: 1‑5, od najłatwiejszych do najtrudniejszych. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa, a nauczyciel może nagrodzić uczniów ocenami za aktywność.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Kolejne ćwiczenia 6,7 uczniowie wykonują w parach. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

6. Nauczyciel udostępnia uczniom za pomocą rzutnika lub tablicy interaktywnej ćwiczenie 8. Uczniowie pracują indywidualnie. Po zalogowaniu się na telefonie, tablecie lub komputerze przystępują do rozwiązywania zadania. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i rezultaty. Prosi wybranego ucznia, który wskazał błędne rozwiązanie, o uzasadnienie swojej decyzji i zaprasza pozostałych uczniów do dyskusji.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Opracuj podsumowanie tematu „Młodsza Europa między Rzymem a Konstantynopolem. Powstanie pierwszych państw słowiańskich.” w formie pytań do krzyżówki.

2. Wykonaj w domu ćwiczenia niezrealizowane na lekcji.

Materiały pomocnicze:

• R. Michałowski, Historia Powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2012.

• J. Kłoczowski, Młodsza Europa. Europa Środkowo‑Wschodnia, Warszawa 2003.

• B. Zientara, Historia Powszechna średniowiecza, Warszawa 1994.

• Wielka historia świata. Kształtowanie średniowiecza, red. M. Salamon, Kraków 2005 W. Chrzanowski, Słowianie i Wikingowie, Kraków 2007.

• J. Strzelczyk, Apostołowie Europy, Poznań 2010.

• Wiek V‑XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1997.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie na podstawie sekcji „Linia chronologiczna” przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.