Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Skandynawia i Normanowie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje, kim byli Normanowie i jaki mieli wpływ na średniowieczną Europę;

• wskazuje tereny podbijane przez Normanów;

• charakteryzuje zwyczaje i mitologię Normanów;

• wyjaśnia, czym jest tkanina z Bayeux i dlaczego stanowi szczególnie cenne źródło historyczne.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Nauczyciel pyta uczniów, z czym kojarzy im się słowo „Normanowie”, a z czym „wikingowie”. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje.

3. Nauczyciel poleca uczniom, aby przedstawiali propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dopytują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i je uzupełniać.

2. Praca z multimedium („Audiobook”). Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem i wykonują w parach polecenie 2: „Czy Normanowie to łupieżcy, czy kolonizatorzy nowych ziem? Przedstaw swoją opinię na ten temat, podając dwa argumenty”. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) pary prezentuje propozycję odpowiedzi. Nauczyciel może poprosić uczniów, którzy mają odmienne zdanie, o przedstawienie swoich argumentów, może również przeprowadzić wśród uczniów głosowanie.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

4. Ćwiczenia 3 i 4, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie wykonują w parach. Podczas dyskusji rozwiązują zadanie, a następnie kontynuują ją z inną parą i uzasadniają swój wybór.

5. Nauczyciel wyświetla na tablicy treść najpierw ćwiczenia 6, potem 7. Wraz z uczniami rozwiązuje je na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech uczniów. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Normanowie” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

L. Leciejewicz, Normanowie, Wrocław–Warszawa–Kraków 1979.

T. Manteufel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 1999.

Nestor, Powieść minionych lat, Wrocław–Warszawa–Kraków 1999.

M. Morris, Podbój normański, tłum. N. Rataj, M. Józefowicz, Kraków 2016.

E. Roesdahl, Historia Wikingów, tłum. F. Jaszuński, Gdańsk 1996.

A. Kempiński, Ilustrowany leksykon mitologii wikingów, Poznań 2007.

T. de Moraes, Atlas mitów, tłum. A Nowak, Warszawa 2018.

N. Davies, Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków 2010.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.