Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Plebejusze w walce o prawa i władzę

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• poznaje dzieje wczesnej republiki rzymskiej;

• rozumie, w jaki sposób zmieniało się społeczeństwo i jakie są mechanizmy tych zmian;

• zinterpretuje różnorodne materiały źródłowe;

• udoskonali terminologię opisywania zjawisk społecznych;

• zrozumie etymologię pojęcia „secesji”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat zajęć i poleca, by na jego podstawie uczniowie sformułowali cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.

3. Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem (główne hasło – przyczyny konfliktu między patrycjuszami a plebejuszami). Wybrana osoba z danej pary przedstawia przygotowane propozycje, a ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie się do nich odnoszą i uzupełniają je o swoje propozycje.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel ocenia, na podstawie informacji na platformie oraz pracy w parach w fazie wstępnej lekcji, stan przygotowania uczniów do zajęć (uczniowie powinni orientować się jakie występowały podziały społeczne w Rzymie, które z nich miały dostęp do urzędów publicznych, dlaczego wprowadzono Prawo XII tablic, kiedy i dlaczego wprowadzono ustawę lex Canuleia). Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie nr 2 - „Opisz, które wydarzenia V w. p.n.e. przyczyniły się do wytworzenia się w Rzymie państwa dwustanowego. Jakie prawa wywalczyli wówczas plebejusze?”. Następnie nauczyciel wyznacza grupy i poleca, aby uczniowie opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją. Następnie poleca, aby uczniowie – dalej pracując w grupach – przygotowali odpowiedź do polecenia nr 3. Uczniowie wyjaśniają, dlaczego przywoływane przez eksperta listy konsulów z V w. p.n.e. mogą wpłynąć na dotychczasową wiedzę dotyczącą podziału społeczeństwa rzymskiego.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel poleca, aby uczniowie wykonali indywidualnie ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównali swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką. Następnie prowadzący sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

4. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenia nr 3 i 4, które zostały wyświetlone na tablicy. Analizują ilustracje oraz tekst źródłowy, poszukując m.in. ich związku z historią społeczną wczesnej republiki rzymskiej. Nauczyciel śledzi na platformie postępy uczestników zajęć, sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

5. Ćwiczenie nr 6 nauczyciel udostępnia uczniom za pomocą tablicy interaktywnej lub rzutnika. Uczniowie pracują indywidualnie. Po zalogowaniu się na telefonie, tablecie lub komputerze przystępują do rozwiązywania zadania, wskazując prawdziwe i fałszywe stwierdzenia. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i rezultaty. Prosi wybranego ucznia, który wskazał błędne rozwiązanie, o uzasadnienie swojej decyzji i zaprasza pozostałych uczniów do dyskusji.

Faza podsumowująca:

1. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia pracę uczniowskich grup.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

Alföldi G., Historia społeczna starożytnego Rzymu, Poznań 1992.

Cary M., Scullard H.H., Dzieje Rzymu, Warszawa 2001.

Człowiek Rzymu, red. A. Giardina, Warszawa 1997.

Jaczynowska M., Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1984.

Łoposzko T., Historia społeczna republikańskiego Rzymu, Warszawa: PWN 1987.

Łoposzko T., Zarys dziejów społecznych cesarstwa rzymskiego, Lublin: UMCS 1989.

Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Gracji i Rzymu, Warszawa 2006

Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2008.

Wskazówki metodyczne:

• Informacje z sekcji „Film edukacyjny” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie.