Autor: Anna Juwan

Temat: Warunkowanie instrumentalne i jego rodzaje

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wymienisz cechy charakterystyczne warunkowania instrumentalnego.

• Opiszesz rodzaje warunkowania instrumentalnego.

• Przedstawisz przykłady warunkowania instrumentalnego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• rozmowa kierowana;

• praca z filmem;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla cele zajęć z sekcji „Wprowadzenie”, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel rozpoczyna pogadankę, zadając pytanie:
   – W jaki sposób można wpływać na zachowanie psa?
   Uczniowie udzielają odpowiedzi, dzieląc się wiedzą i doświadczeniami na temat tresury psów. Nauczyciel podsumowuje wypowiedzi uczniów.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią z sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu – każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”.

2. Praca z multimedium („Film”). Przed wyświetleniem filmu nauczyciel informuje uczniów, że treści filmu zostaną przez nich wykorzystane do ułożenia pytań quizowych. Następnie uczniowie zapoznają się z filmem zawartym w e‑materiale.

3. Praca z e‑materiałem. Uczniowie, pracując w parach, na podstawie tekstu w sekcji „Przeczytaj” oraz informacji zawartych w filmie układają pytania do quizu dla innych par. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską parę, np. ocenami z aktywności.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 7 (polegające na określeniu rodzaju bodźca w opisanym warunkowaniu) i ćwiczenie nr 8 (polegające na ocenie prawdziwości stwierdzenia: „Czas od podjęcia akcji do otrzymania nagrody lub kary ma duże znaczenie w kształtowaniu się nowych nawyków”) w sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Wybrani uczniowie odpowiadają na pytania sformułowane na początku lekcji.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Film” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.