Sprawdź się
Przyporządkuj podane rodzaje bodźców do odpowiedniej definicji.
Bodziec neutralny, który pod wpływem procesów uczenia się wywołuje reakcję organizmu niepodlegającą dziedziczeniu., Bodziec zewnętrzny, który domyślnie nie wywołuje żadnej reakcji organizmu., Pierwotny, niewyuczony bodziec, który w naturalnych warunkach powoduje wystąpienie reakcji odruchowej w organizmie., Wywołuje nieprzyjemne doznania (fizyczne lub psychiczne) u danego osobnika., Wywołuje przyjemne doznania (fizyczne lub psychiczne) u danego osobnika.
| Bodziec bezwarunkowy | |
| Bodziec warunkowy | |
| Bodziec apetytywny | |
| Bodziec awersyjny | |
| Bodziec neutralny |
Uzupełnij tekst, wybierając odpowiednie sformułowania spośród podanych propozycji.
Warunkowanie to proces nabywania nowych {#odruchów warunkowych}{odruchów neutralnych}, będący jednym z mechanizmów uczenia się zwierząt. Aby było ono możliwe, niezbędny jest {bodziec neutralny}{#napęd}, czyli wzbudzenie {#ośrodkowego}{obwodowego} układu nerwowego ukierunkowane na {#zaspokojenie określonej}{ignorowanie zbędnej} potrzeby biologicznej organizmu. Wyróżniamy dwa główne typy warunkowania – klasyczne oraz {#instrumentalne}{specyficzne}. Warunkowanie klasyczne jest to wytwarzanie bezwarunkowej reakcji organizmu na bodziec inny niż pierwotny (bezwarunkowy). Przykładem może być {ślinienie się psa podczas jedzenia pasztetu}{#ślinienie się psa na dźwięk dzwonka}. Drugi typ warunkowania jest bardziej skomplikowany, lecz pozwala zwierzętom na nabywanie złożonych umiejętności i wymaga ich {#aktywnego}{biernego} udziału – jego istotą jest wykonanie określonej czynności w celu uzyskania korzyści. Istnieje wiele różnych typów tego warunkowania, jednak niezależnie od użytej metody końcowym procesem jest {#wyuczenie nowej reakcji}{wykształcenie systemu nagrody i kary}.
Przyporządkuj podane przykłady warunkowania do grupy czynników wzmacniających lub karzących określone zachowanie.
Naciśnięcie dźwigni przez szczura w celu usunięcia nieprzyjemnego doznania w klatce podłączonej do prądu niskiego napięcia., Zaprzestanie zabawy z kotem i nieprzyznanie mu smakołyków po podrapaniu ręki właściciela., Aktywne unikanie przez chomika w klatce pola, którego nadepnięcie powoduje schowanie się miski z przysmakami., Stukanie dziobem przez papugę w pola określonego koloru, za co otrzymuje ziarna karmy., Wykonywanie przez konia skoków przez przeszkodę, za które otrzymuje pochwałę od opiekuna., Otrzymanie mandatu w komunikacji miejskiej za jazdę bez ważnego biletu., Czasowa izolacja szczeniaka w osobnym pokoju za gryzienie i niszczenie sprzętu domowego., Zabranie przez policję prawa jazdy osobie prowadzącej pojazd pod wpływem alkoholu.
| Czynnik wzmacniający | |
|---|---|
| Czynnik karzący |
Spośród podanych sformułowań wybierz wszystkie te, które prawidłowo określają wzmocnienie – typ warunkowania instrumentalnego.
- Jest synonimem nagradzania.
- Może być indukowane przez bodziec apetytywny lub awersyjny.
- Może być indukowane jedynie bodźcem apetytywnym.
- Powoduje, że dana reakcja będzie występować w przyszłości częściej niż do tej pory.
- Jest jedyną metodą warunkowania prowadzącą do wyuczenia nowej reakcji.
- Pozwala na usunięcie pozytywnego bodźca po niepożądanym zachowaniu.
- Wzmocnienie negatywne może przejawiać się ucieczką od szkodliwego bodźca lub jego aktywnym unikaniem.
Oceń i zaznacz, czy podane stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Karaniem negatywnym nazwiemy proces wręczenia przez policję mandatu osobie przekraczającej limit dozwolonej prędkości na drodze. | □ | □ |
| Wśród wzmocnień istnieje wzmocnienie negatywne i pozytywne, karanie natomiast zawsze jest negatywne. | □ | □ |
| Najskuteczniejszym sposobem wywołania odruchu warunkowego jest stosowanie częstych kar. | □ | □ |
| Stosowanie kar nie powinno być podstawą uczenia w życiu codziennym, gdyż negatywnie wpływa na jednostkę, podnosząc jej poziom stresu i lęku. | □ | □ |
Na lekcji biologii nauczyciel polecił uczniom zaprojektowanie eksperymentu naukowego, którego celem ma być badanie procesu powstawania nowych umiejętności u papug na podstawie warunkowania instrumentalnego. Pomóż uczniom dokończyć projekt, uzupełniając tabelę badawczą hasłami podanymi poniżej.
Zwierzęta, Rodzaj klatki, Czynność wyzwalająca nagrodę, Moment pojawienia się karmy, Wzmocnienie pozytywne, Wzmocnienie negatywne, Oczekiwany skutek, Klatka z dźwignią, Brak, Nowa umiejętność – naciskanie dźwigni, Brak, Brak
| Grupa badana | Grupa kontrolna | |
|---|---|---|
| Zwierzęta | ||
| Rodzaj klatki | Klatka z dźwignią | |
| Czynność wyzwalająca nagrodę | Brak | |
| Moment pojawienia się karmy | ||
| Wzmocnienie pozytywne | Brak | |
| Wzmocnienie negatywne | Brak | |
| Oczekiwany skutek | Nowa umiejętność – naciskanie dźwigni |
Szczególnie interesująca prawidłowość z punktu widzenia zastosowań warunkowania instrumentalnego w praktyce odnosi się do regularności stosowania wzmocnień. Jeżeli po każdym określonym zachowaniu będzie podawana nagroda, wówczas mamy do czynienia ze wzmocnieniem regularnym. Jeżeli jednak nagroda nie zawsze pojawia się po danym zachowaniu, a raczej jest stosowana sporadycznie, czyli czasem wzmacnia się daną reakcję, a czasem nie, wówczas mówi się o wzmacnianiu nieregularnym. Wiele laboratoryjnych badań nad uczeniem się zwierząt i ludzi pokazało, że reakcje wyuczone podczas wzmacniania regularnego wygasają szybko, gdy zabraknie nagrody. Natomiast reakcje wyuczone przy wzmacnianiu nieregularnym nie wygasają długo po zaprzestaniu stosowania wzmocnienia. Organizm w takiej sytuacji jest znacznie bardziej odporny na wygaszanie i trzeba zastosować więcej prób bez wzmocnienia, aby odzwyczaić go od danego zachowania.
Indeks dolny Źródło: Andrzej Falkowski, Tadeusz Tyszka, Psychologia zachowań konsumenckich, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001, s. 35. Indeks dolny koniecŹródło: Andrzej Falkowski, Tadeusz Tyszka, Psychologia zachowań konsumenckich, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001, s. 35.
Głodne zwierzę nakierowuje swoją aktywność na zdobycie pokarmu, a intensywność głodu wpływa na jego skłonność do podjęcia ryzyka lub włożenia wysiłku w zdobycie pożywienia. Kluczowym elementem procesów motywacyjnych jest zdolność porównania mniejszych, natychmiastowych nagród z większymi i odsuniętymi w czasie. Mechanizmy motywacji w jaskrawy sposób odsłaniane są przez choroby związane z zachowaniami kompulsywnymi lub impulsywnymi. Na przykład substancje uzależniające mogą zaburzyć zdolność kontroli zachowania i spowodować nakierowanie całego wysiłku na ich pozyskiwanie i przyjmowanie, pomimo pełnej świadomości negatywnych konsekwencji.
Indeks dolny Źródło: Jan Rodriguez‑Parkitna, Przemysław Cieślak, Kamila Łopata, Magdalena Zygmunt, Neuronalne mechanizmy motywacji, „Wszechświat” 2014, t. 115, nr 1–3. s. 40–44. Indeks dolny koniecŹródło: Jan Rodriguez‑Parkitna, Przemysław Cieślak, Kamila Łopata, Magdalena Zygmunt, Neuronalne mechanizmy motywacji, „Wszechświat” 2014, t. 115, nr 1–3. s. 40–44.