Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Estetyka Romana Ingardena

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• uczestniczy w klasowej dyskusji na temat sposobu istnienia dzieł sztuki, wartości oraz przeżyć estetycznych

• wyjaśnia różnice pomiędzy wartościami estetycznymi i artystycznymi w koncepcji Ingardena;

• przedstawia koncepcję schematyczności dzieła i jego konkretyzacji;

• analizuje wartości artystyczne i estetyczne w obrazie Marca Chagalla Czerwony i czarny świat.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• audiobook;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Estetyka Romana Ingardena” ze wskazaniem na znajdujący się w lekcji tekst źródłowy. Uczniowie przygotowują przykład jednego dzieła sztuki korespondującego z treścią wskazanego tekstu, wraz z uzasadnieniem.

Faza wprowadzająca:

1. Po zalogowaniu na platformie nauczyciel prezentuje (na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika) temat lekcji oraz cele zajęć. Omawia lub ustala razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań zawartych we wprowadzeniu: Czym jest dzieło sztuki? Czym odróżnia się od innych bytów, a zwłaszcza od innych wytworów człowieka? Czym jest wartość estetyczna? Czy jest ona obiektywna, czy subiektywna? Jaką rolę w percepcji dzieła sztuki i jego wartości odgrywa odbiorca, a jaką twórca? Czy dzieło to jest autonomiczne wobec świadomości twórcy i odbiorcy? Czy jest skończone, czy otwarte i zmienne w zależności od odbiorcy?

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania. Następnie nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie analizy dzieła „Czerwony i czarny świat” Marca Chagalla wskazali:
   – przedmiot estetyczny,
   – fundament fizyczny dzieła sztuki
   – wartość estetyczną dzieła,
   – jakości estetycznie istotne (doniosłe) dzieła,
   – wartość artystyczną dzieła.
   Uczniowie podają swoje propozycje odpowiedzi. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium w sekcji „Schemat”. Uczniowie odczytują polecenia:
   – Zapoznaj się z poniższym audiobookiem. Do której grupy pytań ontologicznych Roman Ingarden podporządkowuje dzieło sztuki? Odpowiedź uzasadnij.
   – Wymień pytania ontologiczne zadawane w tekście Romana Ingardena.
   Praca w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia nr 1‑6, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie wykonują ćwiczenie nr 7.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Dokonaj analizy wartości artystycznych i estetycznych wybranego dzieła sztuki.

2. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8.

Materiały pomocnicze:

• Roman Ingarden, O estetyce fenomenologicznej, [w:] B. Markiewicz, Od Nietzschego do filozofii współczesnej. Wybór tekstów, Warszawa 1999.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do podsumowania lekcji.