Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Wizja umierającego świata w powojennych wierszach Leopolda Staffa. Konteksty interpretacyjne

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omówi wizję umierającego świata w powojennych wierszach Leopolda Staffa;

• wymieni kluczowe pojęcia filozofii Leopolda Staffa;

• wskaże motywy i obrazowanie Staffa odnoszące się do II wojny światowej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Wizja umierającego świata w powojennych wierszach Leopolda Staffa. Konteksty interpretacyjne”. Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z utworami poetyckimi zawartymi w e‑materiale i całą sekcją „Przeczytaj”. Uczniowie powinni utwory przeczytać i przygotować się do ich omówienia.

2. Recytacja. Chętna lub wybrana osoba przygotowuje głośne czytanie wybranego z e‑materiału utworu poetyckiego Leopolda Staffa z elementami aktorskiej interpretacji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji dotycząca powojennej twórczości Leopolda Staffa.

Faza realizacyjna:

1. Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej. Wybrana przed lekcją osoba prezentuje recytację utworu Leopolda Staffa. Po uczniowskiej prezentacji pozostała część klasy przedstawia swoje wrażenia dotyczące utworu oraz prezentacji. Uczniowie zapisują swoje wrażenia w formie notatki.

2. Burza mózgów. Nauczyciel formułuje pytanie związane z tematem lekcji: Jakie są kluczowe pojęcia filozofii Leopolda Staffa? oraz informuje, że pierwsza część zajęć będzie przeprowadzona metodą burzy mózgów. Określa jej zasady oraz podaje czas przeznaczony na realizację zadania. Uczniowie pracują indywidualnie i zapisują swoje pomysły, następnie prezentują je na forum klasy. Nauczyciel wyznacza osobę, która zapisuje na tablicy propozycje uczestników zajęć.
   Aby odpowiedzieć na to pytanie, uczniowie w parach zapoznają się z drugą mapą myśli i zawartymi w niej informacjami o kluczowych pojęciach filozofii Leopolda Staffa. Na podstawie wybranych wierszy autora Pierwszej przechadzki rozstrzygają, co to znaczy, że „lekarstwem na ból jest czekanie, a nadzieja główną cnotą”.

3. Praca z multimedium. Nauczyciel prosi, aby uczniowie wybrali z internetu dowolny obraz Andrzeja Wróblewskiego i na podstawie interpretacji tego dzieła sztuki plastycznej zastanowili się nad stwierdzeniem, że „ikoniczność nie wyklucza wieloznaczności”. Następnie prosi uczniów, aby podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

Praca domowa:

1. Czy możliwa jest ucieczka przed zagrożeniem? Na podstawie utworów literackich zawartych w mapie myśli oraz własnych przykładów omów przejawy „prostego życia” w sytuacji jego zagrożenia.

Materiały pomocnicze:

• Irena Maciejewska, Leopold Staff. Warszawski okres twórczości, Warszawa 1973.

• Anna Nasiłowska, Historia literatury polskiej, Olsztyn 2019.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.