Sprawdź się
Tekst do ćwiczeń 1‑3
MitologiaNie pamiętam gór. Dawno ich już nie widziałem.
Pewnie znikły i pono wyschły wielkie morza.
W niskich bagnach odbija się zachodnia zorza
I oświeca mrok klęski, co stała się ciałem.Konają pola, rodzą się tylko cmentarze,
Pioruny zamieniły w gruz świątynie miasta,
Modlitwy szept w przekleństwo rozpaczy urasta,
A w kostnicy pijani śmieją się grabarze.Zdejmijcie wędzidła świętym rumakom. Powrozem
Spętane, nie pogonią skubiąc trawę w rowie.
Wyłupiono bogini mądre oczy sowie
I ogień na ołtarzu zgaszono nawozem.Na drodze ciemne błoto. W niebie szara chmura
A gościńcem, skazany na żywot tułaczki,
Idzie kulawy anioł wlokąc ciężkie taczki,
W których leżą wydarte z jego skrzydeł pióra.Źródło: Leopold Staff, Mitologia, [w:] Wiersze zebrane, t. 5: Wysokie drzewa. Martwa pogoda. Barwa miodu. Wiklina, Warszawa 1955, s. 282.
W wierszu Mitologia znajdź aluzje literackie odwołujące się do konkretnych wydarzeń oraz postaci mitologicznych i biblijnych. Przypisz podane cytaty do podanych wyjaśnień.
co stała się ciałemMożliwe odpowiedzi: 1. a słowo stało się ciałem – ewangelia świętego Jana (J 1,14) – narodzenie Chrystusa, 2. i stała się jasność – Księga Rodzaju Rdz 1, 3 - Świat stworzony przez Boga), 3. w kulturze chrześcijańskiej aniołowie to uskrzydleni posłannicy Boga, 4. kapłan zapalał na nowo święty ogień za pomocą soczewki 1 marca — od promienia słonecznego — albo przez pocieranie dwóch kawałków drewna owocowego. Przez cały rok pilnowały ognia westalki., 5. np. częsty symbol w Biblii, a także w mitologii np. wierzchowce Apollina, Pegaz, Rydwan Heliona, czterej jeźdźcy Apokalipsy itp., 6. Atena – bogini mądrości, jej świętym zwierzęciem jest sowa, 7. Zeus - w mitologii greckiej najwyższy z bogów, władał boskimi atrybutami
I oświeca mrok klęskiMożliwe odpowiedzi: 1. a słowo stało się ciałem – ewangelia świętego Jana (J 1,14) – narodzenie Chrystusa, 2. i stała się jasność – Księga Rodzaju Rdz 1, 3 - Świat stworzony przez Boga), 3. w kulturze chrześcijańskiej aniołowie to uskrzydleni posłannicy Boga, 4. kapłan zapalał na nowo święty ogień za pomocą soczewki 1 marca — od promienia słonecznego — albo przez pocieranie dwóch kawałków drewna owocowego. Przez cały rok pilnowały ognia westalki., 5. np. częsty symbol w Biblii, a także w mitologii np. wierzchowce Apollina, Pegaz, Rydwan Heliona, czterej jeźdźcy Apokalipsy itp., 6. Atena – bogini mądrości, jej świętym zwierzęciem jest sowa, 7. Zeus - w mitologii greckiej najwyższy z bogów, władał boskimi atrybutami
Pioruny zamieniły w gruz […]Możliwe odpowiedzi: 1. a słowo stało się ciałem – ewangelia świętego Jana (J 1,14) – narodzenie Chrystusa, 2. i stała się jasność – Księga Rodzaju Rdz 1, 3 - Świat stworzony przez Boga), 3. w kulturze chrześcijańskiej aniołowie to uskrzydleni posłannicy Boga, 4. kapłan zapalał na nowo święty ogień za pomocą soczewki 1 marca — od promienia słonecznego — albo przez pocieranie dwóch kawałków drewna owocowego. Przez cały rok pilnowały ognia westalki., 5. np. częsty symbol w Biblii, a także w mitologii np. wierzchowce Apollina, Pegaz, Rydwan Heliona, czterej jeźdźcy Apokalipsy itp., 6. Atena – bogini mądrości, jej świętym zwierzęciem jest sowa, 7. Zeus - w mitologii greckiej najwyższy z bogów, władał boskimi atrybutami
Zdejmijcie wędzidła świętym rumakomMożliwe odpowiedzi: 1. a słowo stało się ciałem – ewangelia świętego Jana (J 1,14) – narodzenie Chrystusa, 2. i stała się jasność – Księga Rodzaju Rdz 1, 3 - Świat stworzony przez Boga), 3. w kulturze chrześcijańskiej aniołowie to uskrzydleni posłannicy Boga, 4. kapłan zapalał na nowo święty ogień za pomocą soczewki 1 marca — od promienia słonecznego — albo przez pocieranie dwóch kawałków drewna owocowego. Przez cały rok pilnowały ognia westalki., 5. np. częsty symbol w Biblii, a także w mitologii np. wierzchowce Apollina, Pegaz, Rydwan Heliona, czterej jeźdźcy Apokalipsy itp., 6. Atena – bogini mądrości, jej świętym zwierzęciem jest sowa, 7. Zeus - w mitologii greckiej najwyższy z bogów, władał boskimi atrybutami
Wyłupiono bogini mądre oczy sowieMożliwe odpowiedzi: 1. a słowo stało się ciałem – ewangelia świętego Jana (J 1,14) – narodzenie Chrystusa, 2. i stała się jasność – Księga Rodzaju Rdz 1, 3 - Świat stworzony przez Boga), 3. w kulturze chrześcijańskiej aniołowie to uskrzydleni posłannicy Boga, 4. kapłan zapalał na nowo święty ogień za pomocą soczewki 1 marca — od promienia słonecznego — albo przez pocieranie dwóch kawałków drewna owocowego. Przez cały rok pilnowały ognia westalki., 5. np. częsty symbol w Biblii, a także w mitologii np. wierzchowce Apollina, Pegaz, Rydwan Heliona, czterej jeźdźcy Apokalipsy itp., 6. Atena – bogini mądrości, jej świętym zwierzęciem jest sowa, 7. Zeus - w mitologii greckiej najwyższy z bogów, władał boskimi atrybutami
I ogień na ołtarzu zgaszono nawozemMożliwe odpowiedzi: 1. a słowo stało się ciałem – ewangelia świętego Jana (J 1,14) – narodzenie Chrystusa, 2. i stała się jasność – Księga Rodzaju Rdz 1, 3 - Świat stworzony przez Boga), 3. w kulturze chrześcijańskiej aniołowie to uskrzydleni posłannicy Boga, 4. kapłan zapalał na nowo święty ogień za pomocą soczewki 1 marca — od promienia słonecznego — albo przez pocieranie dwóch kawałków drewna owocowego. Przez cały rok pilnowały ognia westalki., 5. np. częsty symbol w Biblii, a także w mitologii np. wierzchowce Apollina, Pegaz, Rydwan Heliona, czterej jeźdźcy Apokalipsy itp., 6. Atena – bogini mądrości, jej świętym zwierzęciem jest sowa, 7. Zeus - w mitologii greckiej najwyższy z bogów, władał boskimi atrybutami
kulawy anioł […] wydarte z jego skrzydeł pióraMożliwe odpowiedzi: 1. a słowo stało się ciałem – ewangelia świętego Jana (J 1,14) – narodzenie Chrystusa, 2. i stała się jasność – Księga Rodzaju Rdz 1, 3 - Świat stworzony przez Boga), 3. w kulturze chrześcijańskiej aniołowie to uskrzydleni posłannicy Boga, 4. kapłan zapalał na nowo święty ogień za pomocą soczewki 1 marca — od promienia słonecznego — albo przez pocieranie dwóch kawałków drewna owocowego. Przez cały rok pilnowały ognia westalki., 5. np. częsty symbol w Biblii, a także w mitologii np. wierzchowce Apollina, Pegaz, Rydwan Heliona, czterej jeźdźcy Apokalipsy itp., 6. Atena – bogini mądrości, jej świętym zwierzęciem jest sowa, 7. Zeus - w mitologii greckiej najwyższy z bogów, władał boskimi atrybutami
Odnieś się do poniższych pytań.
Uzupełnij mapę myśli o elementy, określenia i skojarzenia, jakie zostają użyte w wierszu do przedstawienia wojny.
Tekst do ćwiczeń 4‑6
DwoistośćNie puch łabędzi, mimoza,
Skrzydła motyla, liść róży —
Lecz przerażenie i groza,
Co chwila piorun: bicz burzy.Na niebie chmury hiobowe,
Ziemię zaraza pożera
I strach uderzył mnie w głowę
Jak Bóg niewidny Homera.Świecie jęczący w chorobie
Rozboju, zdrady, oszustwa,
Jako ty jestem też w sobie
Pełen szaleństwa i bóstwa.Sypmy na głowę popioły,
W słonecznym kąpmy się winie!
Widzę na rynku anioły
I w tłumie mam swą pustynię.Źródło: Leopold Staff, Dwoistość, [w:] Wybór poezji, oprac. M. Jastrun, Wrocław 1985, s. 209.
Zapoznaj się z wierszem Leopolda Staffa Dwoistość. Podaj czytelne w utworze odniesienia intertekstualne.
Wiersz Dwoistość został napisany w przededniu wybuchu drugiej wojny światowej. Utwór razem z innymi powstałymi w tym czasie krążył po okupowanej Warszawie przepisywany odręcznie i czytany przez wielu ludzi. Odpowiedz na pytanie, jaką funkcję według ciebie pełnił?
Jaka jest wizja umierającego świata w wierszu Dwoistość? Odpowiedz na pytania, wykonując poniższe polecenia
1. Wybierz spośród podanych środki stylistyczne, za pomocą których autor wprowadza czytelnika w tematykę wojny.
2. Opisz ich funkcję.
3. Wyjaśnij znaczenie tytułu wiersza.
I strach uderzył mnie w głowę → 1. animizacja, 2. elipsa, 3. antyteza, 4. hiperbola, 5. epifora, 6. peryfraza, 7. metafora (przenośnia), 8. wyliczenie, 9. biblizm, 10. porównanie, 11. oksymoron, 12. epitet, 13. paralelizm, 14. archaizm, 15. potocyzmy, 16. symbol, 17. eufonia
Świecie jęczący → 1. animizacja, 2. elipsa, 3. antyteza, 4. hiperbola, 5. epifora, 6. peryfraza, 7. metafora (przenośnia), 8. wyliczenie, 9. biblizm, 10. porównanie, 11. oksymoron, 12. epitet, 13. paralelizm, 14. archaizm, 15. potocyzmy, 16. symbol, 17. eufonia
w chorobie /Rozboju, zdrady, oszustwa → 1. animizacja, 2. elipsa, 3. antyteza, 4. hiperbola, 5. epifora, 6. peryfraza, 7. metafora (przenośnia), 8. wyliczenie, 9. biblizm, 10. porównanie, 11. oksymoron, 12. epitet, 13. paralelizm, 14. archaizm, 15. potocyzmy, 16. symbol, 17. eufonia
Jako ty jestem też w sobie /Pełen szaleństwa i bóstwa → 1. animizacja, 2. elipsa, 3. antyteza, 4. hiperbola, 5. epifora, 6. peryfraza, 7. metafora (przenośnia), 8. wyliczenie, 9. biblizm, 10. porównanie, 11. oksymoron, 12. epitet, 13. paralelizm, 14. archaizm, 15. potocyzmy, 16. symbol, 17. eufonia
W słonecznym kąpmy się winie → 1. animizacja, 2. elipsa, 3. antyteza, 4. hiperbola, 5. epifora, 6. peryfraza, 7. metafora (przenośnia), 8. wyliczenie, 9. biblizm, 10. porównanie, 11. oksymoron, 12. epitet, 13. paralelizm, 14. archaizm, 15. potocyzmy, 16. symbol, 17. eufonia
I w tłumie mam swą pustynię → 1. animizacja, 2. elipsa, 3. antyteza, 4. hiperbola, 5. epifora, 6. peryfraza, 7. metafora (przenośnia), 8. wyliczenie, 9. biblizm, 10. porównanie, 11. oksymoron, 12. epitet, 13. paralelizm, 14. archaizm, 15. potocyzmy, 16. symbol, 17. eufonia
Tekst do ćwiczeń 7‑8
Pierwsza przechadzkaPIERWSZA PRZECHADZKA
Żonie
Będziemy znowu mieszkać w swoim domu,
Będziemy stąpać po swych własnych schodach.
Nikt o tym jeszcze nie mówi nikomu,
Lecz wiatr już o tym szepcze po ogrodach.Nie patrz na smutnych tych ruin zwaliska.
Nie płacz. Co prawda, łzy to rzecz niewieścia.
Widzisz: żyjemy, choć śmierć była bliska.
Wyjdźmy z tych pustych ulic na przedmieścia.Mińmy bezludne tramwajów przystanki...
Nędzna kobieta u bramy wyłomu
Sprzedaje chude, blade obwarzanki...
Będziemy znowu mieszkać w swoim domu.Wystawy puste i zamknięte sklepy.
Życie się skryło chyba w antypodach.
Z pudłem grzebyków stoi biedak ślepy...
Będziemy stąpać po swych własnych schodach.Ty drżysz, od chłodu. Więc otul się szalem.
Bez nóg, bez ramion, w brunatnej opończy
Młodzi kalecy siedzą przed szpitalem.
Widzisz: już pole. Tu miasto się kończy.Zwalone leżą dokoła parkany,
Dziecko się bawi gruzem na chodniku,
Kobieta pierze w podwórku łachmany
I kogut zapiał krzykliwie w kurniku.Kot się pod murem przeciąga leniwo,
Na rogu człowiek rozmawia z człowiekiem...
Znowu w sklepiku zjawi się pieczywo
I znów zabrzęczą rano bańki z mlekiem.Przejdą dni ciężkie klęski i rozgromu
I zapomnimy o ranach i szkodach...
Będziemy znowu mieszkać w swoim domu,
Będziemy stąpać po swych własnych schodach.Źródło: Leopold Staff, Pierwsza przechadzka, [w:] Wybór poezji, oprac. M. Jastrun, Wrocław 1985, s. 214–215.
Scharakteryzuj świat przedstawiony w wierszu Pierwsza przechadzka.