Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Gospodarka w Królestwie Polskim, zaborze pruskim i austriackim

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie uwłaszczenia chłopów dla rozwoju ziem polskich;

• omawia różnice funkcjonowania polskiej gospodarki w każdym z zaborów po kongresie wiedeńskim;

• wymienia rodzaje przemysłu rozwijające się na ziemiach polskich po roku 1815.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Gospodarka w Królestwie Polskim, zaborze pruskim i austriackim”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy uczniom tematu oraz celów lekcji, a następnie określenie kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca jednemu z uczniów, aby zaproponował swoje skojarzenia z tematem lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów jest niewystarczające, nauczyciel prosi uczniów o ciche zapoznanie się z treścią sekcji „Gospodarka w Królestwie Polskim, zaborze pruskim i austriackim”. Jeżeli zaś uczestnicy zajęć zaznajomili się wcześniej z tekstem, prosi, aby w parach wynotowali minimum trzy najważniejsze, ich zdaniem, kwestie poruszone w e‑materiale. Następnie pary łączą się w grupy czteroosobowe i w czasie dyskusji wybierają wspólnie najważniejszy wątek. Na koniec każda z grup na forum przedstawia i argumentuje swój wybór.

2. Praca z multimedium („Film”). Nauczyciel prezentuje uczniom pierwszy z filmów i prosi, aby wynotowywali najważniejsze według nich informacje. Następnie uczniowie w parach wykonują polecenie 2: „Scharakteryzuj gospodarkę ziem polskich tuż po utracie przez Rzeczpospolitą niepodległości”. Przygotowują w parach odpowiedź, wybrana para przedstawia ją na forum klasy, pozostali uczniowie się do niej odnoszą, wspólnie dyskutując nad oceną. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3, opisując zmiany, jakie nastąpiły w rolnictwie na zachodnich ziemiach polskich w wieku XIX.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1, 2 i 3 z sekcji „Sprawdź się”: analizują ilustracje oraz teksty, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

4. Kolejne ćwiczenie 4 uczniowie wykonują w parach. Zapoznają się z tekstem źródłowym, ustalają wspólne stanowisko, następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i przyjmują jedną wersję odpowiedzi. Wspólne omówienie odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech osób. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Gospodarka w Królestwie Polskim, zaborze pruskim i austriackim” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia pracę każdej z pracujących grup.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z pozostałymi filmami z sekcji „Film” i wykonaj dołączone do nich polecenia.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj ćwiczenia 6 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

A. Chwalba, Historia Polski 1795–1918, Kraków 2001.

B. Zientara, A. Mączak, I. Ihnatowicz, Z. Landau, Dzieje gospodarcze Polski do roku 1939, Warszawa 1988.

J. Łukasiewicz, Początki cywilizacji przemysłowej na ziemiach polskich, Warszawa 1988.

F. Połomski, Wybór tekstów źródłowych z historii ustroju ziem polskich 1807‑1908, Wrocław 1980.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie na podstawie sekcji „Film” przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.