Autor: Gabriela Iwińska

Temat: W jaki sposób można otrzymać wodorotlenki?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

Uczeń:

• analizuje główne metody otrzymywania wodorotlenków;

• pisze równania reakcji otrzymywania wodorotlenków;

• projektuje i przeprowadza doświadczenie, podczas którego otrzymuje wybrane wodorotlenki.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna;

• strategia problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• odwrócona klasa;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi uczniów na poprzedniej lekcji o zapoznanie się z zamieszczonym w e‑materiale filmem samouczkiem „Otrzymywanie wodorotlenków”.

Faza wstępna:

1. Dyskusja wprowadzająca, kierowana przez nauczyciela, która ma na celu zaciekawić uczniów poruszaną tematyką.

2. Nauczyciel przedstawia uczniom cel zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu do tematu: „W jaki sposób można otrzymać wodorotlenki?”.

3. Rozpoznanie wiedzy uczniów – na podstawie metod otrzymywania wodorotlenków uczniowie tworzą mapę myśli, dotyczącą metod otrzymywania wodorotlenków.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie analizują tekst źródłowy e‑materiału zawarty w sekcji „Przeczytaj”, po czym wymieniają się spostrzeżeniami. Jeśli jakieś kwestie są niejasne, prowadzący wyjaśnia je na forum klasy.

2. Eksperyment chemiczny – uczniowie samodzielnie przeprowadzają doświadczenie. Prowadzący zajęcia rozdaje uczniom karty pracy, szkło, sprzęt laboratoryjny i potrzebne odczynniki oraz przypomina o przestrzeganiu zasad bezpieczeństwa podczas przeprowadzania eksperymentu. Uczniowie w grupach rozwiązują postawiony problem badawczy, weryfikują postawioną hipotezę, obserwują zmiany podczas przebiegu eksperymentu, zapisują je, formułują i zapisują wnioski oraz równania reakcji chemicznych.

3. Po zakończeniu eksperymentów chętni liderzy grup na forum klasy omawiają efekty pracy grupy, a pozostałe grupy konfrontują ze swoimi zapisami. W przypadku rozbieżności trwa dyskusja, nauczyciel ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie i na koniec podsumowuje pracę uczniów.

4. Liga zadaniowa – uczniowie wykonują w grupach ćwiczenia 1‑8 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie wylosowane osoby z grupy przedstawiają rozwiązania zadania na forum. Osoby, które wszystkie ćwiczenia rozwiążą wzorowo – otrzymują oceny z aktywności.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

   • Przypomniałem/łam sobie, że...

   • Co było dla mnie łatwe...

   • Czego się nauczyłem/łam...

   • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują zadania zawarte w zestawie ćwiczeń – nierozwiązane podczas lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach): Jakie znasz metody otrzymywania wodorotlenków? Jakie produkty otrzymasz w reakcji metalu aktywnego z wodą? Na czym polega otrzymywanie wodorotlenku sodu metodą elektrolizy? Jakie wodorotlenki można otrzymać reakcją strąceniową? Jakie produkty otrzymamy w wyniku reakcji nadtlenku metalu z wodą?

2. Doświadczenie chemiczne:

Problem badawczy: Jak otrzymać wodorotlenek żelaza(III)?

Hipoteza: Wodorotlenek żelaza(III) można otrzymać metodą strąceniową.

Sprzęt laboratoryjny: probówki, statyw na probówki; pipety Pasteura; łyżeczka; zlewka o poj. 100 cmIndeks górny 3³

Odczynniki chemiczne: 10% roztwór chlorku żelaza(III); 10% roztwór wodorotlenku sodu; opiłki żelaza; woda destylowana.

Instrukcja wykonania:

• W obu probówkach umieść po 3 cmIndeks górny 3³ roztworu wodorotlenku sodu.

• Do jednej probówki wlej tyle samo roztworu chlorku żelaza(III), a do drugiej wsyp 1/3 łyżeczki opiłków żelaza.

• Obserwuj zmiany w obu probówkach.

3. Karta charakterystyk substancji chemicznych.

4. Karta pracy ucznia:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Medium w sekcji „Film samouczek” można potraktować jako zadanie domowe dotyczące analizy problemu w temacie „W jaki sposób można otrzymać wodorotlenki?”.