Scenariusz zajęć

Autor: Justyna Mikołajczyk

Przedmiot: chemia

Temat: Badanie zachowania się białka w reakcji ksantoproteinowej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIX. Białka. Uczeń:

4) planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające na identyfikację białek (reakcja biuretowa i ksantoproteinowa).

Zakres rozszerzony

XIX. Białka. Uczeń

4) planuje i wykonuje doświadczenie pozwalające na identyfikację białek (reakcja biuretowa i ksantoproteinowa).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje przebieg reakcji ksantoproteinowej;

• wymienia odczynniki potrzebne do przebiegu reakcji ksantoproteinowej;

• projektuje i przeprowadza doświadczenie zachowania się białka w reakcji ksantoproteinowej.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• eksperyment uczniowski;

• wirtualne laboratorium;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Uczniowie w parach otrzymują listę wzorów wszystkich aminokwasów budujących organizmy żywe i mają za zadanie wybrać te, które w swojej budowie mają fragmenty związków aromatycznych. Prowadzący zadaje krótkie pytania:

• Czy wszystkie aminokwasy posiadają fragmenty związków aromatycznych?

• Czy istnieją związki aromatyczne, które nie są fragmentami aminokwasów/białek?

• Dlaczego na lekcji jest nawiązanie do aminokwasów aromatycznych wchodzących w skład budowy białek?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

3. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie w parach zapoznają się z e‑materiałem. Na jego podstawie zdobywają informacje potrzebne do zaprojektowania doświadczenia pozwalającego wykryć białko w produktach spożywczych. Chętny uczeń na forum klasy omawia, na czym polega reakcja charakterystyczna na wykrywanie białek - reakcja ksantoproteinowa. Nauczyciel kontroluje poprawność merytoryczną  wypowiedzi ucznia i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

2. Wirtualne laboratorium. Uczniowie zostają podzieleni na zespoły badawcze, które mają za zadanie wykonać doświadczenie w wirtualnym laboratorium. Zapisują hipotezę, swoje obserwacje, wyniki i wnioski. Na podstawie klucza odpowiedzi weryfikują poprawność przeprowadzonego eksperymentu. Liderzy grup przedstawiają wyniki zespołowej pracy. Nauczyciel omawia konieczne do wprowadzenia zmiany.

3. Eksperyment uczniowski. Uczniowie pracują w tych samych grupach. Nauczyciel rozdaje swoim podopiecznym karty pracy, niezbędne szkło, sprzęt laboratoryjny, odczynniki chemiczne i materiały potrzebne do przeprowadzenia eksperymentu w szkolnym laboratorium, którego celem jest wykrycie białka w badanych produktach spożywczych. Uczniowie odnotowują swoje spostrzeżenia. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wyjaśnia niezrozumiałe kwestie. Po zakończeniu pracy krótka prezentacja i porównanie wyników między grupami.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Na czym polega reakcja ksantoproteinowa? W jakim celu stosuje się reakcję ksantoproteinową?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę wykonując indywidualnie ćwiczenia w e‑materiale – zestaw ćwiczeń.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Wirtualne laboratorium można wykorzystać podczas przygotowywania się do lekcji lub w ramach powtórzenia materiału przed sprawdzianem.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Na czym polega reakcja ksantoproteinowa?

• W jakim celu stosuje się reakcję ksantoproteinową?

2. Doświadczenie „Wykrywanie białka w produktach spożywczych”.

Szkło i sprzęt laboratoryjny: zlewka, statyw do probówek, łapa do probówek, probówki, pipeta, szalki Petriego, nóż.

Odczynniki chemiczne: stężony kwas azotowy(V), roztwór białka jaja kurzego, kleik skrobiowy.

Produkty spożywcze: bułka pszenna, twaróg, polędwica, skruszone nasiona białej fasoli, jogurt naturalny, ogórek, banan.

3. Karta pracy ucznia:

4. Film: https://pazdro.com.pl/reakcja-ksantoproteinowa-doswiadczenie-1316

5. Lista aminokwasów ze wzorami dla uczniów: