Autor: Marta Kulikowska

Temat: Barokowe rozważania o kruchości ludzkiej egzystencji w oparciu o wiersz Daniela Naborowskiego Krótkość żywota

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• przeanalizuje teksty literackie: fragment Myśli Blaise'a Pascala oraz fragment Krótkości żywota Daniela Naborowskiego, zwracając uwagę na właściwą linię analizy i interpretacji;

• określi istotę rozważań dotyczących kruchości ludzkiej egzystencji;

• omówi popularny w sztuce i literaturze baroku motyw vanitas.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Barokowe rozważania o kruchości ludzkiej egzystencji w oparciu o wiersz Daniela Naborowskiego Krótkość żywota”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Ilustracja interaktywna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

2. Recytacja. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują się do głośnego czytania utworu w e‑materiale: Kruchość żywota z elementami aktorskiej interpretacji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej. Wybrana przed lekcją osoba prezentuje recytację utworu: Krótkość żywota. Po uczniowskiej prezentacji pozostała część klasy przedstawia swoje wrażenia dotyczące utworu oraz prezentacji. Uczniowie zapisują swoje wrażenia w formie notatki.

2. Kształcenie umiejętności analizowania i interpretowania utworów poetyckich. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i postępują według ustalonego trybu pracy:
   – Wstępne rozpoznanie. Określenie nadawcy i odbiorcy wypowiedzi, typu liryki oraz sytuacji lirycznej.
   – Określenie tematu utworu.
   – Analiza środków stylistycznych. Zwrócenie uwagi na język i styl utworu, wskazywanie, nazywanie i określanie funkcji środków poetyckiego wyrazu.
   – Ukształtowanie wypowiedzi. Określenie cech gatunkowych utworu i dominanty kompozycyjnej.
   – Postawienie tezy interpretacyjnej i wspólna dyskusja z przywołaniem argumentów.
   – Przywołanie kontekstów: historycznoliterackich, filozoficznych, estetycznych oraz wynikających z własnego doświadczenia ucznia.
   Nauczyciel może wyznaczyć zdolnego ucznia do pomocy określonej grupie lub grupom uczniów (ekspert).

3. Praca z multimedium. Uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z treścią materiału w sekcji „Ilustracja interaktywna” oraz poleceniem: Na podstawie grafiki interaktywnej stwórz mapę myśli zawierającą konteksty przydane przy interpretacji wiersza Krótkość żywota Daniela Naborowskiego. Następnie wskaż ich wpływ na sposób czytania utworu. i wspólnie rozwiązują zadanie.

4. Praca z drugim multimedium. Nauczyciel czyta polecenie: Twoim zdaniem będzie skonstruowanie pracy na temat: W oparciu o fragment Myśli Blaise’a Pascala i wiersz Daniela Naborowskiego Krótkość żywota określ istotę rozważań dotyczących kruchości ludzkiej egzystencji. Odwołaj się do kontekstów kulturowych baroku. Zanim przystąpisz do pracy zapoznaj się z poniższym schematem oraz zrealizuj przedstawione etapy modelu analizy i interpretacji utworu lirycznego. i prosi uczniów, aby w parach przygotowali rozwiązanie na podstawie wskazówek w sekcji: Schemat.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Wykorzystując zebrane dotychczas informacje napisz pracę na temat: W oparciu o fragment Myśli Blaise’a Pascala i wiersz Daniela Naborowskiego Krótkość żywota określ istotę rozważań dotyczących kruchości ludzkiej egzystencji. Odwołaj się do kontekstów kulturowych baroku.

Materiały pomocnicze:

• Metodyka literatury, tom 1 i 2, Warszawa 2001.

• Doskonalenie warsztatu nauczyciela polonisty, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do podsumowania lekcji.