Autor: Piotr Obolewicz

Temat: Aluzje do postaci i wydarzeń historycznych w Szewcach

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpoznaje aluzje do wydarzeń i postaci historycznych w Szewcach Stanisława Ignacego Witkiewicza,

• formułuje argumenty na potwierdzenie tezy w wypowiedzi pisemnej na temat roli aluzji literackich w rozumieniu dramatu Witkacego,

• porównuje poglądy głoszone przez bohaterów dramatu z rzeczywistymi doktrynami politycznymi funkcjonującymi w dwudziestoleciu międzywojennym.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• podająca.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Aluzje do postaci i wydarzeń historycznych w Szewcach”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczenia nr 1 w sekcji „Sprawdź się”.

2. Przekład intersemiotyczny. Chętny lub wybrany uczeń przygotowuje kolaż lub mem będący ilustracją lub komentarzem do fragmentu utworu dramatycznego w e‑materiale: Szewcy. Uczeń powinien umieć opisać swój projekt i uzasadnić swoją interpretację.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jak rozumiesz fragment z Nienasycenia Witkacego: „Trudno, żeby ktoś żyjący w pewnej atmosferze nie karmił się nią”?

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wybrani przed lekcją uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Wspólne omówienie wystąpień ze szczególnym uwzględnieniem mocnych stron propozycji ucznia.

2. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

3. Uczniowie, w parach, opracowują następujące zagadnienia:
   – ogólny sens utworu,
   – przywołanie kontekstów: historycznoliterackich, historycznych, w tym zarys sytuacji historyczno‑politycznej w ówczesnej Europie i Polsce,
   - wskazanie ewentualnych odwołań do postaci historycznych,
   - związek między biografią autora a opisywanymi w Szewcach wydarzeniami.

4. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Linia chronologiczna”. Nauczyciel czyta polecenie: 1. Wynotuj te wydarzenia historyczne, które twoim zdaniem miały największy wpływ na proces powstawania Szewców. Uzasadnij swój wybór i prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują następujące zadania na czas: 2‑5, od najłatwiejszych do najtrudniejszych. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa, a nauczyciel może nagrodzić uczniów ocenami za aktywność.

6. Kolejne ćwiczenie 7: Czy Sajetana Tempego i Roberta Scurvy’ego z Szewców można utożsamić z historycznymi przywódcami państw komunistycznych i faszystowskich – Włodzimierzem Leninem, Benitem Mussolinim lub Adolfem Hitlerem? Uczniowie przygotowują argumenty do dyskusji, które później posłużą im do sformułowania argumentacji w pracy pisemnej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli? Na koniec prosi chętnego ucznia o podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie 7 w wersji pisemnej. Dodatkowo przygotowują się do dyskusji, w której będą rozważać, czy wizja komunizmu i faszyzmu w Szewcach pokrywała się z rzeczywistością historyczną dwudziestolecia międzywojennego.

Materiały pomocnicze:

• Jan Błoński, Witkacy, Kraków 2000.

• Tomasz Bocheński, Witkacy i reszta świata, Łódź 2010.
  Filip Memches, Hitler, zawiedziona miłość Witkacego, „Rzeczpospolita”, 19.09.2015

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Linia chronologiczna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.