Prześledź wypowiedzi bohaterów dramatu, w których wyrażają oni swoje poglądy polityczne. Objaśnień przywołanych przez nich pojęć możesz poszukać np. w encyklopedii lub w słowniku terminów politycznych.

Przykładowe pojęcia:

- kapitalizm – system społeczno‑gospodarczy oparty na własności prywatnej, wolności osobistej, swobodnym obrocie dobrami i wolnorynkowej konkurencji;

- leseferyzm – doktryna ekonomiczna, według której należy ograniczyć rolę państwa w życiu obywateli; propagująca wolność osobistą i ekonomiczną, równość wobec prawa i poszanowanie własności prywatnej;

- matriarchat – ustrój polityczny i społeczny, w którym władza sprawowana jest przez kobiety;

- syndykalizm – kierunek teoretyczny w ruchu robotniczym spopularyzowany na początku XX w., głoszący pierwszeństwo realizacji celów ekonomicznych przed politycznymi, promujący działalność związków zawodowych.

Bohaterowie głoszą najczęściej idee z dziedziny filozofii politycznej, rzadziej postulują konkretne ustawy, które mogłyby przeobrazić rzeczywistość.

Scurvy: „Albo cała ziemia przetworzy się dobrowolnie w jedną samorządzącą się elitycznie masę, co jest prawie nieprawdopodobne bez katastrofy ostatecznej – a tej unikać należy za wszelką cenę – albo kulturę trzeba cofnąć”. Księżna: „Chciałabym uwznioślić waszą nienawiść, zamienić zawiść, zazdrość, wściekłość i nienasycenie życiem na dziką twórczą energię dla hiperkonstrukcji – tak się to nazywa – nowego życia społecznego, którego zarodki tkwią na pewno w waszych duszach, nie mających na pewno również nic wspólnego z waszymi spoconymi, zaśmierdziałymi, spracowanymi ciałami”.

Sajetan: „[...] chodzi o to, co teraz: żeby się zebrała nie liga dla załatwiania formalnych spraw onych nacjonalistycznych państw, co z samego założenia przy kapitalistycznym, za przeproszeniem, przepytujem, ustroju niemożliwym jest, tylko liga walki z nacjonalistycznym egoizmem, i to walki od góry, właśnie od tych elitycznych światłych łbów zaczynając”.

Towarzysz X: „Więc słuchajcie towarzyszu Abramowski, ja rezygnuję na razie z upaństwowienia kompletnego przemysłu rolnego, ale nie jako kompromis”.

Indeks górny Źródło: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy, [w:] tegoż, Dramaty, oprac. K. Puzyna, Warszawa 1983, s. 387, 389, 399, 440. Indeks górny koniec^{Źródło: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy, [w:] tegoż, Dramaty, oprac. K. Puzyna, Warszawa 1983, s. 387, 389, 399, 440.}

Zwróć uwagę na postępowanie Sajetana, związek między wyznawanymi poglądami i podejmowanymi działaniami.

Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi znalazły się informacje o tym, że według Sajetana osoby o poglądach bolszewickich żyjące w poprzednim systemie nie podejmowały realnych działań, postępowały wbrew swoim przekonaniom, traktowały światopogląd jako usprawiedliwienie nijakości własnego życia.

Zastanów się, czy w dramacie pojawiają się jednoznaczne aluzje do postaci historycznych i czy działania bohaterów są podobne do decyzji politycznych Lenina, Mussoliniego i Hitlera.

Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi pojawiły się spostrzeżenia, że działania Sajetana i Scurvy’ego można uznać za podobne do postępowania przywódców totalitarnych, lecz nie należy ich utożsamiać z konkretnymi postaciami historycznymi, biorąc pod uwagę ich osobiste perypetie, refleksje filozoficzne i uniwersalny charakter dramatu.

Zastanów się, czy aluzje są niezbędną częścią treści dramatu, czy ich brak zmieniłby sens utworu, czy dzieło jest aktualne w obecnej, odmiennej rzeczywistości historycznej.

Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi zostały poruszone następujące kwestie: podejmowanie przez Witkacego tematyki uniwersalnej, filozoficznej, zwrócenie uwagi na globalne przemiany społeczne, życiowe doświadczenia, osobiste poglądy Witkiewicza na wydarzenia polityczne.