Autor: Stanisław Mrozowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Kontrowersje wokół dekomunizacji i lustracji

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polegał proces dekomunizacji, zainicjowany po 1989 r.;

• tłumaczy, czym była lustracja i jakie zasady weryfikowania dawnych współpracowników służb bezpieczeństwa i aparatu komunistycznego zastosowano w Polsce;

• opisuje, w jaki sposób sprawa lustracji przyczyniła się do upadku rządu Jana Olszewskiego;

• wyjaśnia, dlaczego sprawa lustracji jest jedną z najbardziej kontrowersyjnych, jeśli chodzi o rozliczenie z komunistyczną przeszłością.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat i cele zajęć, omawia planowany przebieg lekcji.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Uczniowie powinni przypomnieć obrady Okrągłego Stołu, częściowo wolne wybory w czerwcu 1989 r. w Polsce oraz upadek systemu komunistycznego w krajach Europy Środkowo‑Wschodniej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia wypowiedzi uczniów.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na pięcioosobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel odtwarza uczniom drugi z filmów poświęcony lustracji. Uczniowie po obejrzeniu filmu wykonują polecenie 4: „Wskaż argumenty przemawiające za przeprowadzeniem lustracji i przeciwko niej. Które argumenty są dla ciebie bardziej przekonujące?”. Następnie nauczyciel zachęca uczniów do dyskusji i przedstawienia swoich opinii wraz z uzasadnieniem. Może przeprowadzić głosowanie i zadać uczniom pytanie: Czy uważasz, że należało zabronić osobom, którym dowiedziono współpracy ze służbami bezpieczeństwa, sprawowania funkcji publicznych?

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1, 2 i 4 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

4. Ćwiczenia 5 i 6, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie wykonują w parach. Dyskutując, wykonują zadanie, następnie łączą się z inną parą, kontynuują dyskusję i uzasadniają swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie 3: „Porozmawiaj z osobami ze swojego otoczenia, które pamiętają działania przeprowadzane w twojej miejscowości w ramach dekomunizacji. Zbierz ich wspomnienia dotyczące m.in. zmiany nazw ulic czy usuwania śladów komunistycznej przeszłości”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj ćwiczenia 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

A. Dudek, Historia polityczna 1989‑2005, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2007.

P. Śpiewak, Pamięć po komunizmie, Gdańsk 2005.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Film edukacyjny”, aby przygotować się do późniejszej pracy.