Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Friedrich Nietzsche: kryzys kultury

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz zarys dominującej problematyki filozofii Friedricha Nietzschego.

• Scharakteryzujesz opisywany przez Nietzschego kryzys kultury.

• Zestawisz filozofię Nietzschego z myślą innych teoretyków kultury, jak Jacob Burckhardt i Oswald Spengler.

• Poznasz stosunek Nietzschego do takich pojęć, jak wina i kara, wolna wola, świadomość, podmiot.

Cele operacyjne. Uczeń:

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• audiobook;

• mapa myśli;

• praca z multimedium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Friedrich Nietzsche: kryzys kultury” ze wskazaniem na zawarty w nim tekst źródłowy (fragment książki Ecce homo). Uczniowie przygotowują się do omówienia tekstu.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Prezentacja multimedialna”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Dlaczego Nietzsche twierdził, że był pierwszym, który „odczuł kłamstwo jako kłamstwo”?

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło związane z tematem zajęć: Przyczyny kryzysu kultury na przełomie XIX i XX w. Uczniowie podają swoje pomysły, a wyznaczony moderator zapisuje je w schemacie formie mapy myśli (polecenie nr 1 z zakładki „Prezentacja multimedialna”). Po zapisaniu propozycji uczniowie samodzielnie je weryfikują. Następnie nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, jeśli jest to konieczne.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel czyta polecenia 2 i 3 z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Audiobook”. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla pytanie otwarte z e‑materiału: Dlaczego Nietzsche twierdził, że był pierwszym, który „odczuł kłamstwo jako kłamstwo”? Uczniowie ponownie na nie odpowiadają, zapisując swoje wnioski wraz z autorefleksją dotyczącą ewentualnej zmiany stanowiska.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz pracę argumentacyjną na temat: Czy dostrzegasz powiązania przyczynowo‑skutkowe między kryzysem kultury trwającym na przełomie XIX i XX stulecia a I wojną światową, która wybuchła w 1914 r.?. Swoją wypowiedź poprzyj odpowiednimi argumentami.

Materiały pomocnicze:

• Hollingdale R.J., Nietzsche, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 2001.

• Kusak L., Fryderyk Nietzsche. W poszukiwaniu utraconego ideału, Kraków 1995.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.