Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Powstanie NSZZ „Solidarność”

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia okoliczności powstania NSZZ „Solidarność” i wymienia jej najważniejszych przedstawicieli.

• przedstawia najważniejsze postulaty związku oraz wyjaśnia znaczenie logotypu „Solidarności”.

• określa, na ile „Solidarność” była związkiem zawodowym, a na ile ruchem społecznym.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat, cel zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie” oraz omawia planowany przebieg lekcji.

2. Prowadzący poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do sześciu. Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupa 1 i 4 – Zwycięski strajk oraz Więcej niż związek zawodowy,

• Grupa 2 i 5 – Komuniści w krajach bloku wschodniego: „Solidarność to kontrrewolucja” oraz Czas nadziei,

• Grupa 3 i 6 – Struktura i ludzie związku oraz Program.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne/wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Linia chronologiczna”). Nauczyciel prosi wybranego ucznia, aby przeczytał polecenie nr 2: „Wskaż główne przyczyny ogłoszenia stanu wojennego. Oceń, na ile miało to związek z powstaniem NSZZ Solidarność”. Poleca uczniom, aby w dotychczasowych grupach opracowali odpowiedź na podstawie e‑materiału. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3, omawiając określenie „karnawał Solidarności”.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

4. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 3, 4 i 5, przyporządkowując uczestników porozumień sierpniowych, a także wskazując właściwe odpowiedzi na podstawie tekstów źródłowych. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi. Na koniec uczniowie wspólnie omawiają ćwiczenia na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Waszym zdaniem na ile „Solidarność” była związkiem zawodowym, na ile ruchem społecznym, a na ile organizacją polityczną? Uczniowie przedstawiają swoje odpowiedzi wraz z argumentacją.

2. Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi albo uczennicy (może być także ochotnik) podsumowanie lekcji „Powstanie NSZZ Solidarność”. Pyta, który element był dla uczniów trudny i dlaczego.

3. Prowadzący omawia na koniec przebieg zajęć i ocenia pracę uczniów w grupach.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

J. Eisler, Polskie miesiące, czyli kryzys(y) w PRL, Warszawa 2008.

J. Holzer, Europa zimnej wojny, Kraków 2012.

Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Linia chronologiczna”, aby przygotować się do późniejszej pracy. Informacje w niej zawarte mogą być także wykorzystane w późniejszych lekcjach omawiających wydarzenia w Polsce w latach 80. XX w. oraz wydarzenia 1989 roku.