Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Kim jest współczesny człowiek? Do NN*** i Ja stróż latarnik nadaję z mrówkowca Mirona Białoszewskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

rozpoznaje motywy autobiograficzne w twórczości poetyckiej Mirona Białoszewskiego,
analizuje obraz człowieka i relacji międzyludzkich w wierszach Mirona Białoszewskiego,
ocenia aktualność obserwacji Mirona Białoszewskiego na temat życia społecznego w odniesieniu do rzeczywistości XXI wieku.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

odwrócona klasa;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: prowadzący pyta, co uczniowie zapamiętali z lektury bloku tekstowego na temat biografii Mirona Białoszewskiego i jej związków z twórczością poety. Uczniowie dzielą się swobodnie swoimi refleksjami.
Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

Uczniowie zapoznają się z mapą myśli zamieszczoną w e‑materiale i wykonują indywidulanie polecenie 1 towarzyszące tej sekcji.
Następnie chętna lub wybrana osoba odczytuje wiersz NN*** Białoszewskiego. Uczniowie notują swoje pierwsze refleksje na jego temat, wstępne hipotezy interpretacyjne.
Nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą pracowali nad tekstem w parach. Prosi o wykonanie ćwiczeń: 1‑6 z sekcji „Sprawdź się”. Po upływie wyznaczonego czasu wskazane osoby przedstawiają propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie i nauczyciel dyskutują nad ich trafnością.
Ćwiczenia związane z analizą i interpretacją wiersza Ja stróż latarnik nadają z mrówkowca (ćw. 7‑9) uczniowie wykonują wspólnie pod kierunkiem nauczyciela.

Faza podsumowująca:

Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.
W ramach podsumowania lekcji nauczyciel prosi, by uczniowie wyrazili swoje opinie na temat wartości współczesnego człowieka w nawiązaniu do wierszy Mirona Białoszewskiego.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pracę domową z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

Miron Białoszewski, Utwory zebrane, Warszawa 2016.
Łukasz Bukowiecki, Miejsca pamięci o Mironie Białoszewskim, [w:] Tętno pod tynkiem. Warszawa Mirona Białoszewskiego, Warszawa 2013.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się