Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Warsztaty interpretacyjne. Ewa Lipska Pełny ekran

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

3) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

2) rozumie zróżnicowanie składniowe zdań wielokrotnie złożonych, rozpoznaje ich funkcje w tekście i wykorzystuje je w budowie wypowiedzi o różnym charakterze;

3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

2) rozróżnia style funkcjonalne polszczyzny oraz rozumie zasady ich stosowania;

7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

5) rozróżnia typy argumentów, w tym argumenty pozamerytoryczne (np. odwołujące się do litości, niewiedzy, groźby, autorytetu, argumenty ad personam);

6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

3. korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej;

5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;

6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

8. posługuje się słownikami ogólnymi języka polskiego oraz słownikami specjalistycznymi (np. etymologicznymi, frazeologicznymi, skrótów, gwarowymi), także w wersji on‑line;

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

11. korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

przeanalizuje cechy charakterystyczne poezji Ewy Lipskiej i pokolenia, do którego się zaliczała;
rozpozna sytuację liryczną i problematykę poruszaną w wierszu Ewy Lipskiej Pełny ekran;
określi funkcję środków stylistycznych w utworze Lipskiej.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
burza mózgów.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się w domu z wierszem Ewy Lipskiej Pełny ekran.

R1Eh2iZwRwJPU

Ewa Lipska Pełny ekran
Gadu‑gadu telefonuje jego fotografia.
Poślubna podróż przejeżdża przez ekran.
Ona w pliku białej sukni. On w ikonach tenisówek.
Zalogowałem się w tobie na zawsze.
Czytam co mnie myślisz w twoich czcionkach
Nadlatuje Arial.
A oni ze wspólnego okna
wyskakują wprost w witryny przestworzy.
I tak
zawsze się kończy na tajnej służbie Security
która czeka już na nich
w pobliskiej dyskotece.
Dokoła
pełny ekran z widokiem
tego co ma jeszcze nastąpić.
ekran Źródło: Ewa Lipska, Pełny ekran.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czy przeszłość zawsze wydaje się lepsza od teraźniejszości?

Faza realizacyjna:

Uczniowie zapoznają się z „Wprowadzeniem” i sekcją „Przeczytaj”. Dzielą się również refleksjami na temat wiersza Pełny ekran.
Nauczyciel na dużym ekranie prezentuje animację. Następnie uczniowie w parach wynotowują z wiersza charakterystyczne nazwy własne oraz słownictwo, świadczące o współczesności utworu. Określają, czemu służy obecność tych sformułowań.
Burza mózgów. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie związane z tematem lekcji: W jaki sposób w wierszu ukazany jest wpływ nowoczesnych technologii na relacje międzyludzkie? Następnie informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania.
Uczniowie podają własne propozycje. Każda z nich zostaje zapisana przez moderatora. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Na tablicy zostają tylko te, które się nie powielają i które zostały przez uczniów uznane za właściwe odpowiedzi.
Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

W ramach podsumowania wiedzy z lekcji uczniowie w kilkuosobowych zespołach tworzą własny wiersz odsyłający do rzeczywistości internetowej, cyfrowe. Po wykonanej pracy twórczej uczniowie prezentują jej efekty na forum.
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.

Praca domowa:

Przeanalizuj zjawisko humanizmu w dobie cyfryzacji na podstawie wybranych tekstów literackich. Opracuj konspekt wypowiedzi ustnej.

Materiały pomocnicze:

Stanisław Stabro, Poeta odrzucony, Kraków 1989.
http://przewodnikpoetycki.amu.edu.pl/encyklopedia/ewa-lipska/

Wskazówki metodyczne

Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się