Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Charakterystyka bohaterów Hamleta i motywy ich postępowania

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

8) tworzy plan kompozycyjny i dekompozycyjny tekstów o charakterze argumentacyjnym;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;

12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.

IV. Samokształcenie.

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

10) rozumie pojęcie parafrazy, parodii i trawestacji, wskazuje ich wzorce tekstowe; wykorzystuje te pojęcia w interpretacji utworu literackiego;

13) rozumie i określa związek wartości poznawczych, etycznych i estetycznych w utworach literackich.

Lektura obowiązkowa

13) William Szekspir, Hamlet;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

na podstawie analizy fragmentu dramatu Hamlet Williama Szekspira dokonasz charakterystyki postaci Laertesa i Klaudiusza;
wykaże, że rozmowa między królem Klaudiuszem a Laertesem służy m.in. charakterystyce obu bohaterów Hamleta;
wyjaśni, jakich sposobów użył William Szekspir do scharakteryzowania bohaterów dramatu.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
prezentacja multimedialna.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie w odpowiednim czasie przed zajęciami zapoznają się z dramatem Williama Szekspira Hamlet.
Nauczyciel prosi zainteresowane tematem osoby o przygotowanie filmu z różnymi wykonaniami fragmentów dramatu Hamlet zawierającymi odniesienia do postaci Laertesa i Klaudiusza. Podpowiada uczniom, by pamiętali o interpretacjach w oryginalnej wersji językowej (np. Kennetha Branagha) czy wykonaniu Teresy Budzisz‑Krzyżanowskiej ze Starego Teatru w Krakowie. Oczywiście najciekawsze będą propozycje samodzielnie wyszukane przez uczniów. Istotny będzie również ich montaż i ewentualny komentarz twórcy prezentacji. Nauczyciel zapowiada, że praca uczniów zostanie oceniona.
Wszystkim uczniom poleca zapoznanie się z blokiem tekstowym lekcji: Charakterystyka bohaterów Hamleta i motywy ich postępowania.

Faza wprowadzająca:

Lekcja rozpoczyna się od obejrzenia i wysłuchania teatralnych (filmowych, radiowych) fragmentów Hamleta przygotowanych przez uczniów. Nauczyciel prosi następnie uczestników zajęć o krótką refleksję i odpowiedź na dwa wstępne pytania: Kim jest Hamlet? Kim są Laertes i Klaudiusz? Uczniowie dzielą się swoimi przemyśleniami, a jedna osoba notuje najcelniejsze odpowiedzi na tablicy.
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel odtwarza audiobook i prosi uczniów, by podczas jego słuchania notowali najważniejsze informacje na temat pojawiających się tam bohaterów. Dopasowują osoby dramatu przedstawione w multimedium (rodzice Hamleta, Ofelia, Horacy) do jednej z trzech kategorii:
a) Postaci jednoznacznie pozytywne
b) Postaci jednoznacznie negatywne
c) Postaci mające cechy pozytywne i negatywne.
Uczniowie w parach na podstawie audiobooka wykazują, że słowa wypowiadane przez Hamleta pod adresem matki (akt I, sc. 2 oraz akt III, sc. 4) pośrednio charakteryzują też jego samego.
Ćwiczenia 4‑7 z sekcji „Sprawdź się” uczniowie również wykonują w parach. Nauczyciel sprawdza odpowiedzi wybranych grup, a następnie poleca wykonanie ćw. 1, 2 , 3 - uczniowie pracują indywidualnie, a następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
Ćwiczenie 8 uczniowie mogą wykonać w domu.

Faza podsumowująca:

W podsumowaniu nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie, jakich sposobów użył William Szekspir do scharakteryzowania bohaterów dramatu. Chętni uczniowie odpowiadają na pytanie. Na koniec jedna osoba podsumowuje wiadomości z lekcji.

Praca domowa:

Na podstawie lektury rozmowy Poloniusza z królem Klaudiuszem i królową Gertrudą napisz tekst, w którym wyjaśnisz, jakich sposobów charakteryzowania Poloniusza użył W. Szekspir oraz scharakteryzujesz tego bohatera dramatu.
Praca domowa z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

Hamlet Williama Szekspira w reż. Waldemara Modestowicza, słuchowisko radiowe.
Stanisław Helsztyński, „Hamlet” Wiliama Szekspira, Warszawa 1969.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się