Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: W imię zysku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje rozwój miast włoskich oraz miast hanzeatyckich;

• omawia wpływ rozwoju gospodarczego wybranych miast (np. Wenecji, Lubeki) na wzrost znaczenia politycznego;

• wyjaśnia takie terminy jak: Hanza, handel lewantyński, komuna, doża, gildia;

• wskazuje, jakie jest współcześnie dziedzictwo średniowiecznej Hanzy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Dwie chętne/wybrane osoby przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Jedna z nich skupia się na włoskich republikach kupieckich, druga – na miastach hanzeatyckich.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Dyskusja wprowadzająca. Uczniowie interpretują ilustrację okładkową, wskazując na jej powiązania z tematem i celami lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca uczniom zaprezentowanie swoich prezentacji przed resztą klasy. Po prezentacji pozostali uczniowie krótko dyskutują, mogą zadawać pytania. Prowadzący w razie potrzeby uzupełnia informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Wybrana osoba czyta polecenie 1: „Wskaż współczesne państwa, na terytorium których istniały miasta należące do Hanzy” z sekcji „Mapa interaktywna”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie indywidualnie opracowują odpowiedzi, następnie jedna osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do nich ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia 2: „Przyjrzyj się ilustracjom przedstawiającym wybrane miasta hanzeatyckie i określ, w jaki sposób przejawiało się bogactwo ośrodków należących do Hanzy”. Uczniowie dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane pary omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że będą rozwiązywać ćwiczenia 1–5 – od najprostszego do najtrudniejszego – i będą to robić wspólnie. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel wyznacza uczniom czas na przygotowanie się, a następnie wskazany uczeń udziela odpowiedzi. Reszta uczniów się do niej ustosunkowuje, przedstawia swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje.

5. Nauczyciel poleca, aby uczniowie wskazali po trzy podobieństwa i różnice między działalnością handlową miast włoskich i Hanzy (ćwiczenie 7). Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, jedna osoba zapisuje je na tablicy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 8 i 9, pracują z załączonymi mapami. Wybrana para przedstawia propozycję odpowiedzi, nauczyciel weryfikuje jej poprawność.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat i cele lekcji zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście ich realizacji następuje omówienie ewentualnych problemów z wykonaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia najbardziej aktywnych uczniów, zwraca uwagę na to, czego zabrakło w prezentacjach i wypowiedziach uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 10: „Wyobraź sobie, że jesteś kupcem i na zgromadzeniu rady miejskiej wspólnie z jej członkami podejmujecie decyzję, czy przyłączyć się do Związku Hanzeatyckiego, czy nie. Na podstawie poniższego tekstu oraz fragmentu układu handlowego między Lubeką a Hamburgiem zamieszczonego w sekcji „Przeczytaj”, a także własnej wiedzy pozaźródłowej sformułuj trzy argumenty przemawiające za przyłączeniem się do Związku Hanzeatyckiego i trzy uzasadniające odrzucenie tej możliwości”.

Materiały pomocnicze:

A. Paner, J. Iluk, Na tabliczce papirusie i pergaminie, Koszalin 1997.

M. Sobańska‑Bondaruk, B. Lenard, Wiek V‑XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, Warszawa 1997.

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

Wielka historia Polski, t. 1–10, Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Mapa interaktywna”, aby przygotować się do późniejszej pracy.