Scenariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak powstaje wiązanie O-glikozydowe w cząsteczkach cukrów?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

XX. Cukry. Uczeń:

6) wskazuje wiązanie O-glikozydowe w cząsteczkach: sacharozy i maltozy.

Zakres rozszerzony

XX. Cukry. Uczeń:

6) wskazuje wiązanie O-glikozydowe w cząsteczkach cukrów o podanych wzorach (np. sacharozy, maltozy, celobiozy, celulozy, amylozy, amylopektyny).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wskaże wiązanie O-glikozydowe w cząsteczkach cukrów;

• przedstawia, jak powstaje wiązanie O-glikozydowe w cząsteczkach cukrów.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• film samouczek;

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• okienko informacyjne;

• technika tarcza strzelnicza.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/marker;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytania: „W jakiej grupie związków występują wiązania O-glikozydowe? Jakiego rodzaju cukry tworzą wiązanie O-glikozydowe”?

2. Rozpoznanie wiedzy wstępnej. Uczniowie odpowiadają na pytanie: „Jakiego rodzaju wiązania mogą powstawać w reakcji pomiędzy monosacharydami?”

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Film samouczek. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek przedstawiający informację na temat powstawania wiązania O-glikozydowego w cząsteczkach cukrów. Uczniowie układają pytania do filmu. Po jego projekcji uczniowie nawzajem zadają sobie pytania i udzielają odpowiedzi. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność merytoryczną odpowiedzi. Następnie uczniowie wykonują samodzielnie zawarte w medium ćwiczenia.

2. Nauczyciel podaje przykłady nazw cukrów, np. celobiozy, maltozy, a chętni uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują równania reakcji powstawania tych cukrów z oznaczeniem wiązania O-glikozydowego. Nauczyciel i pozostali uczniowie weryfikują poprawność zapisu równań.

3. Okienko informacyjne. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że będą teraz pracowali metodą okienka informacyjnego. Uczniowie dzielą kartkę w zeszycie na cztery części. W pierwszym okienku (lewy górny róg) zapisują pojęcie: wiązanie O-glikozydowe. W drugim okienku (prawy górny róg) zapisują definicję wiązania O-glikozydowego korzystając z różnych źródeł. Mogą ją także zapisać własnymi słowami. W trzecim okienku (lewy dolny róg) wpisują żart językowy lub ułożony wierszyk. W czwartym okienku (prawy dolny róg) przedstawiają graficznie dane pojęcie (może to być karykatura, scenka komiksowa). Następnie wybrani uczniowie przedstawiają efekty swojej pracy. Uczniowie oceniają prawidłowość definicji oraz poprawność i pomysłowość w wykonywaniu okienka trzeciego i czwartego.

4. Uczniowie pracują w parach nad częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Tarcza strzelnicza. Celem tej metody jest bardzo szybkie uzyskanie informacji zwrotnej. Uczniowie na tarczy strzelniczej zawieszonej w sali lekcyjnej, z użyciem małych samoprzylepnych kolorowych karteczek, zaznaczają w skali od 0 do 10 swoje „strzały”. Koło można podzielić na części, w których oceniać można różne aspekty pracy, np. przydatność, atrakcyjność, stopień trudności materiału, zaangażowanie uczniów, zainteresowanie tematem, stopień opanowania zagadnienia wynikający z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji, itp. Nauczyciel może odnieść się do tego ogólnie na podsumowanie.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może zostać wykorzystany przez ucznia podczas przygotowywania się do pracy kontrolnej lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji. Film samouczek może zostać użyty także jako podsumowanie lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje planszę z tarczą strzelniczą oraz małe, samoprzylepne, kolorowe karteczki dla uczniów.

2. Litwin M., Styska‑Wlazło S., Szymońska J.,To jest chemia 2. Chemia organiczna Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum, zakres rozszerzony, Nowa Era, Warszawa 2018.