Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

R9COxMOKZ7XgZ1

Ćwiczenie 1

Wskaż prawidłową odpowiedź. Litera „O” występująca w nazwie wiązania glikozydowego, świadczy o tym, że:

w cząsteczkach cukrów występuje wiele atomów tlenu
monosacharydy połączone są ze sobą za pośrednictwem atomu tlenu
wiązanie to zawiera kilka atomów tlenu

RLQxdOSp60cH81

Ćwiczenie 2

Wskaż poprawną odpowiedź. W wyniku reakcji dwóch cząsteczek β-D-glukopiranozy powstaje:

sacharoza posiadająca wiązanie β-1,2-O-glikozydowe
maltoza posiadająca wiązanie α,β-1,4-O-glikozydowe
maltoza posiadająca wiązanie β-1,4-O-glikozydowe
celobioza posiadająca wiązanie β-1,4-O-glikozydowe

R1H900z4vz0C11

Ćwiczenie 3

Uzupełnij poniższe zdania.

Wiązanie ............-glikozydowe jest to wiązanie chemiczne powstałe pomiędzy ............ hydroksylową –OH związaną z ........................ atomem ............ w cząsteczce jednego monosacharydu, a dowolną grupą hydroksylową występująca w drugiej cząsteczce ...........................

Ćwiczenie 4

Uzupełnij poniższą tabelę.

RhBXbrI3BvujG

maltoza, α-D-glukopiranoza
β-D-fruktofuranoza, β-D-galaktopiranoza
β-D-glukopiranoza, β-1,4-O-glikozydowe, celobioza, α-1,2-O-glikozydowe, β-1,2-O-glikozydowe, α,β-1,4-O-glikozydowe, β-D-fruktofuranoza
α-D-fruktofuranoza, α-D-glukopiranoza
β-D-glukopiranoza

Disacharyd	Monosacharydy tworzące disacharyd	Wiązanie
	α-D-glukopiranoza β-D-fruktofuranoza
maltoza
	β-D-galaktopiranoza β-D-glukopiranoza	β-1,4-O-glikozydowe

Ćwiczenie 5

RXL4Vic6CHAjb21

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

RpW0tuBD0MV35

Uzupełnij poniższy tekst. Skrobia to polisacharyd, który często spotykamy w produktach spożywczych, na przykład: w ziemniakach, kukurydzy, mące ziemniaczanej. Składa się on głównie z dwóch polisacharydów: amylozy oraz amylopektyny. Amyloza to wielocukier zbudowany z liniowo połączonych ze sobą jednostek glukozy za pomocą wiązania 1.

α

1, 4

O

-glikozydowego, 2.

α

1, 6

O

-glikozydowe. W odróżnieniu do amylozy, amylopektyna jest rozgałęzionym wielocukrem, w którym występują dodatkowo wiązania 1.

α

1, 4

O

-glikozydowego, 2.

α

1, 6

O

-glikozydowe pomiędzy resztami glukozy.

Ćwiczenie 6

RJiYs1EVYkQ5l21

Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

R1QnIX9ViNx1k

Uzupełnij poniższy tekst na podstawie informacji w nim zawartych oraz dotychczas zdobytej wiedzy, wybierając odpowiednie pojęcia spośród podanych. Pierwsza cząsteczka zbudowana jest z grupy karboksylowej

COOH

połączonej z grupą metylenową

{CH}_{2}

, która to związana jest z grupą

CH

podstawioną grupą aminową

{NH}_{2}

oraz atomem węgla, który to łączy się za pomocą wiązania podwójnego z atomem tlenu oraz za pomocą wiązania pojedynczego z grupą

NH

. Grupa ta podstawiona jest z

CH

, która to związana jest z podstawnikami

C (O) {OCH}_{3}

oraz z grupą metylenową

{CH}_{2}

połączoną z pierścieniem fenylowym

C_{6} H_{5}

. Cząsteczką tą jest 1. aspartam, 2. estrowe, 3. amidowe, 4.

α

β

1, 2

O

-glikozydowe, 5. sacharoza. W swojej strukturze zawiera on wiązania takie jak wiązanie 1. aspartam, 2. estrowe, 3. amidowe, 4.

α

β

1, 2

O

-glikozydowe, 5. sacharoza czy 1. aspartam, 2. estrowe, 3. amidowe, 4.

α

β

1, 2

O

-glikozydowe, 5. sacharoza.

Druga cząsteczka zbudowana jest z reszt

D

-glukozy oraz

D

-fruktozy, które łączy wiązanie 1. aspartam, 2. estrowe, 3. amidowe, 4.

α

β

1, 2

O

-glikozydowe, 5. sacharoza. Strukturę stanowią dwa związane ze sobą pierścienie, pierwszy sześcioczłonowy pierścień, w którym pierwszy lokant to atom węgla

C 1

związany z atomem tlenu wbudowanym w tenże pierścień. Węgiel

C 5

zamyka pierścień i łączy się ze wspomnianym atomem tlenu oraz węglem

C 6

, niewbudowanym w pierścień. Od węgla

C 1

odchodzi wiązanie łączące go z atomem tlenu, który to łączy się z węglem

C 2

pierścienia

D

-fruktozy. Od węgli

C 2

oraz

C 4

odchodzą do góry grupy hydroksylowe

OH

, zaś do dołu od grupy

C 3

, grupa hydroksylowa odchodzi również od węgla

C 6

. Drugi pięcioczłonowy pierścień stanowi

D

-fruktoza, w której węgiel

C 1

należący do grupy

{CH}_{2}

podstawiony jest grupą hydroksylową

OH

i łączy się z atomem węgla

C 2

, który związany jest z atomem tlenu łączącym pierścień

D

-fruktozy z pierścieniem

D

-glukozy. Od węgla

C 3

do dołu odchodzi grupa hydroksylowa

OH

, z kolei od węgla

C 4

do góry odchodzi grupa hydroksylowa

OH

. Węgiel

C 4

łączy się z atomem tlenu, który to łączy się z atomem węgla

C 2

, co zamyka pięcioczłonowy pierścień. Ponadto od węgla

C 4

odchodzi do dołu grupa

{CH}_{2} OH

. Omawianą cząsteczką jest oczywiście 1. aspartam, 2. estrowe, 3. amidowe, 4.

α

β

1, 2

O

-glikozydowe, 5. sacharoza.

311

Ćwiczenie 7

Zapisz równanie reakcji powstawanie wiązania $O$ –glikozydowego w cząsteczce maltozy. Zaznacz to wiązanie.

RGrEIWdcdI49n

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

Maltoza to disacharyd powstały z dwóch cząsteczek $α$ – $D$ –glukopiranozy.

R1ZksK9cFef4A

Ilustracja przedstawiająca równanie reakcji, w której powstaje wiązanie O-glikozydowe pomiędzy dwiema cząsteczkami alfa‑D-glukopiranozy, prowadząc do utworzenia cząsteczek maltozy i wody. Struktura alfa‑D-glukopiranozy zbudowana jest z sześcioczłonowego pierścienia składającego się z pięciu atomów węgla oraz z jednego atomu tlenu. Przy atomach węgla C 1, C 2 oraz C 4 znajdują się grupy hydroksylowe OH wychodzą za płaszczyznę, zaś atomy wodoru przed. Przy węglu C 3 grupa hydroksylowa wychodzi przed płaszczyznę, zaś atom wodoru za. Węgiel C 5 podstawiony jest grupą CH2OH wychodzącą przed płaszczyznę oraz atomem wodoru znajdującym się za płaszczyzną. Obok na schemacie znajduje się druga cząsteczka alfa‑D-glukopiranozy. Zakreślono atom wodoru pochodzący od grupy hydroksylowej OH przy węglu C 1 w pierwszej cząsteczce alfa‑D-glukopiranozy. Atom ten został zakreślony razem z grupą OH znajdującą się przy atomie węgla C 4 w drugiej cząsteczce alfa‑D-glukopiranozy. Strzałka w prawo, za strzałką znajduje się cząsteczka maltozy powstała z dwóch cząsteczek alfa‑D-glukopiranozy połączonych wiązaniem O‑glikozydowym. Maltoza jest dwucukrem. Jej stukturę stanowi sześcioczłonowy pierścień glukozy, w którym pierwszy lokant stanowi atom węgla C 1 związany z atomem tlenu wbudowanym w tenże pierścień. Węgiel C 5 zamyka pierścień i łączy się ze wspomnianym atomem tlenu oraz węglem C 6, niewbudowanym w pierścień. Od węgla C 1 odchodzi w dół wiązanie łączące go z atomem tlenu, który to łączy się z węglem C4 drugiego pierścienia D‑glukozy. Od węgli C 2 oraz C 4 pierwszej reszty glukozy odchodzą do dołu grupy hydroksylowe OH, zaś do góry od grupy C 3, grupa hydroksylowa odchodzi również od węgla C6, który to znajduje się przed płaszczyzną (u góry). Drugi pierścień to również cząsteczka D‑glukozy, którą stanowi sześcioczłonowy pierścień, który tworzą atomy węgla C 1, C 2, C 3, C 4 oraz C 5, a także atom tlenu połączony z węglami o lokancie pierwszym i piątym. Od węgli C 1 oraz C 2 odchodzą w dół grupy hydroksylowe, od węgla C 3 grupa hydroksylowa odchodzi w górę, to jest przed płaszczyznę. Węgiel C 4 łączy się wiązaniem skierowanym za płaszczyznę z atomem tlenu łączącym go z węglem C 1 pierwszego pierścienia. Od węgla C 5 do góry odchodzi grupa CH2OH. Dodać cząsteczkę wody H2O. — Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 7

RpVuw8XMxc42s

311

Ćwiczenie 8

Zapisz równanie reakcji otrzymywania sacharozy z odpowiednich monosacharydów. Po stronie substratów wskaż, z których atomów powstaje jako produkt cząsteczka wody. Zaznacz oraz podpisz wiązanie $O$ –glikozydowe uwzględniając jego charakterystykę.

RQxiJcfvmQR3v

Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.

Sacharoza to disacharyd, który powstaje z $α$ – $D$ –glukopiranozy oraz $β$ – $D$ –fruktofuranozy.

Ćwiczenie 8

Rj9HVlMrnCxeD

Film samouczek

Dla nauczyciela