Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Czy odczyn wszystkich soli jest obojętny?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:

4) uzasadnia przyczynę kwasowego odczynu wodnych roztworów kwasów, zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych wodorotlenków (zasad) i amoniaku oraz odczynu niektórych wodnych roztworów soli; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

VI. Reakcje w roztworach wodnych. Uczeń:

8) uzasadnia przyczynę kwasowego odczynu wodnych roztworów kwasów, zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych wodorotlenków (zasad) i amoniaku oraz odczynu niektórych wodnych roztworów soli zgodnie z teorią Brønsteda‑Lowry’ego; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie hydrolizy soli;

• wyjaśnia, na czym polega różnica w odczynie wodnych roztworów soli;

• pisze równania reakcji hydrolizy soli;

• potrafi przewidzieć teoretycznie odczyn soli.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja panelowa;

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: czy wiecie, które roztwory soli mają odczyn obojętny? Czy znacie pojęcie hydrolizy soli? Czy hydrolizie kwasowej lub zasadowej ulegają wszystkie sole?

2. Wskazanie przez nauczyciela tematu: „Czy odczyn wszystkich soli jest obojętny?” i celów zajęć, przejście do wspólnego ustalenia kryteriów sukcesu.

3. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą. Burza mózgów uczniów wokół tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej schemat hydrolizy wodnych roztworów różnych soli zawarty w e‑materiale w sekcji „przeczytaj”. Na forum klasy jest analiza tego schematu. Podczas interpretacji uczniowie wyciągają wnioski dotyczące odczynu wodnych roztworów soli, zapisują je w zeszytach.

2. Ćwiczenia uczniowskie. Nauczyciel podaje przykłady różnych soli. Uczniowie podchodzą do tablicy, zapisują wzór soli, równanie hydrolizy, określają jaki to rodzaj hydrolizy i podają odczyn danej soli. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną zapisów i interpretacji kolegi.

3. Wirtualne laboratorium – praca w parach. Uczniowie zapoznają się z medium bazowym i wykonują ćwiczenia bez zaglądania do podpowiedzi. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów. Po zakończeniu pracy chętni lub wskazani uczniowie prezentują efekty.

4. Uczniowie samodzielnie wykonują pierwsze cztery ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

5. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 5‑8. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

   • Przypomniałem/łam sobie, że...

   • Co było dla mnie łatwe...

   • Czego się nauczyłem/łam...

   • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Dokończenie zadań z zestawu ćwiczeń interaktywnych – dla uczniów, którzy nie zdążyli wykonać na lekcji.

Materiały pomocnicze:

• Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach): czy wiecie, które roztwory soli mają odczyn obojętny? Czy znacie pojęcie hydrolizy soli? Czy hydrolizie kwasowej lub zasadowej ulegają wszystkie sole?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Wirtualne laboratorium uczniowie mogą wykorzystać przygotowując się do sprawdzianu.