Dla nauczyciela

Autor: Joanna Oparek

Przedmiot: Język polski

Temat: Młodość i wolność w Odzie do młodości

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

IV. Samokształcenie.

6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Lektura obowiązkowa

19) Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane ballady, w tym Romantyczność; wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze; Konrad Wallenrod; Dziady cz. III;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

prześledzi nawiązania Ody do młodości do kultury antyku;
dokona analizy związku młodości z wolnością;
charakteryzuje różne typy bohaterów romantycznych.

Strategie nauczania:

konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
galeria bohaterów.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel zachęca uczniów do stworzenia galerii/spisu romantycznych bohaterów (może to być forma tablicy pamiątkowej) uosabiających ideały wolności i młodości. Przy tej okazji nauczyciel zwraca uwagę uczniów na różne typy bohaterów romantycznych: bohater prometejski, bohater artysta (Dziady), hamletyczny (Kordian), werterowski, bajroniczny, pielgrzym (Sonety Krymskie).

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji. Wraz z uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel prezentuje najważniejsze tezy Marii Janion — ujęcie romantyzmu jako afirmacji wolności i wielkiej „rewolucji wyobraźni”, prowadzącej do zmiany paradygmatu kultury, sposobu patrzenia na historię, człowieka, a także naturę. Wskazuje również, że romantyzm wprowadził do literatury zupełnie nowy typ bohatera — radykalnego, zbuntowanego wobec rzeczywistości idealisty i indywidualisty, jak również nowe doświadczenia egzystencjalne.
Prowadzący zajęcia może podkreślić specyficzne dla romantyzmu polskiego znaczenie buntu, jako walki o niepodległość.
Uczniowie zapoznają się z mapą myśli, następnie dobierają się w pary i wykonują polecenie 1 i 2. Wybrana osoba prezentuje odpowiedź.
Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują Ćwiczenia 1–8 (ćwiczenie 7 może przybrać formę dyskusji moderowanej przez nauczyciela). Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel prosi chętnego ucznia o interpretację cytatu z pracy Marii Janion „Młodość stała się w romantyzmie „alegorią” całego życia, a jednocześnie romantyzm, a zwłaszcza już romantyzm polski, możemy rozpatrywać jako „alegorię” młodości.
Chętny uczeń podsumowuje informacje na temat związku między romantycznym motywem młodości a motywem wolności – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje, odwołując się do specyfiki romantyzmu polskiego i znaczenia walki o niepodległość. Przedstawia również znaczenie Ody do młodości jako manifestu literackiego.
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

Wyjaśnij zdanie Marii Janion, że młodość romantyczna traktowana była jako rękojmia autentyczności, „prawdy życia”.

Materiały pomocnicze:

Jarosław Marek Rymkiewicz, Dlaczego romantycy umierali młodo?, [w:] Style zachowań romantycznych. Propozycje i dyskusje, red. Maria Janion, Marta Zielińska, Warszawa 1986.

Wskazówki metodyczne

Nauczyciel może skorzystać z multimedium w ramach podsumowania zajęć.

Sprawdź się