Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Karnawał „Solidarności”

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego okres od września 1980 r. do 13 grudnia 1981 r. nazywamy karnawałem „Solidarności”.

• wyszczególnia najważniejsze wydarzenia okresu karnawału „Solidarności”.

• rekonstruuje główne oczekiwania Polaków i najważniejsze problemy, z jakimi borykali się w trakcie 16 miesięcy karnawału „Solidarności”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Karnawał „Solidarności””. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Uczniowie mają przygotować prezentację na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”. Zadaniem trzech wskazanych osób (lub ochotników) jest porozmawianie z rodzicami lub innymi osobami z najbliższego otoczenia uczniów na temat tego, jak pamiętają one ten okres w historii Polski. Jakie emocje towarzyszyły im w związku z karnawałem „Solidarności”? Jakie wydarzenia pamiętają najbardziej? Na podstawie rozmów ze świadkami historii uczniowie ci przygotowują swoje prezentacje.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel odczytuje wyświetlony na tablicy temat lekcji oraz cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia krótko planowany przebieg zajęć.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Prowadzący poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. W kolejnym kroku swoje prezentacje przedstawiają ci uczniowie, którzy przeprowadzali rozmowy ze świadkami historii. Prezentują wspomnienia osób z najbliższego otoczenia.

3. Praca z multimedium („Film”). Nauczyciel poleca, aby jedna osoba przeczytała polecenie nr 2: „Opisz działalność opozycji w okresie karnawału Solidarności” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Odtwarza nagranie, po ustalonym czasie wybrana dwójka uczniowska prezentuje propozycję swojej odpowiedzi. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, mogą dopowiadać ważne ich zdaniem informacje. Następnie w ten sam sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3, wyjaśniając, jak zmieniały się oczekiwania i emocje ludzi w okresie od sierpnia 1980 r. do grudnia 1981 r. i z czego to wynikało.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się'. Uczniowie wykonują ćwiczenia 2 i 4 w małych grupach (do maksymalnie pięciu osób). Na koniec przedstawiciele wybranych lub wylosowanych grup przedstawiają propozycje odpowiedzi, wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem (hasło centralne: Karnawał „Solidarności”). Wybrana osoba z danej pary przedstawia przygotowane propozycje, a ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie się do nich odnoszą i uzupełniają je o swoje propozycje. W ten sposób powstaje wspólna mapa myśli.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia przedstawione prezentacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 6, 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

J. Holzer, „Solidarność” 1980‑1981. Geneza i historia, Paryż 1984.

A. Paczkowski, Droga do „mniejszego zła”. Strategia i taktyka obozu władzy. Lipiec 1980 – styczeń 1982, Kraków 2002.

Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980–1982, red. Łukasz Kamiński; t. 1, Warszawa 2006; t. 2, Warszawa 2007.

PZPR a „Solidarność” 1980–1981. Tajne dokumenty Biura Politycznego, wstęp Tomasz Kozłowski, Warszawa 2013.

W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski, 1980–2002, Warszawa 2003.

J. Skórzyński, Krótka historia Solidarności 1980–1989, Gdańsk 2014.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Film”, aby przygotować się do późniejszej pracy. Film można również wykorzystać jako wprowadzenie w lekcji omawiającej wprowadzenie stanu wojennego w Polsce w 1981 roku.